વૈજ્ઞાનિકોએ કર્યો નવો દાવો, આ પરથી જાણો આપણી પૃથ્વીને હવે કયો ખતરો છે અને કરશે મોટુ નુકસાન

સૌર તોફાન એ સૂર્યમાંથી નીકળતો કોરોનલ સમૂહ છે. તે ખૂબ જ ખતરનાક અને હાનિકારક છે. વૈજ્ઞાનિકોએ તાજેતરમાં ચેતવણી આપી છે કે ભવિષ્યમાં આવા વિનાશક સૌર તોફાન આવશે, જે પૃથ્વી પર ઈન્ટરનેટ પ્રલયનું કારણ બની શકે છે. એટલે કે, આખા વિશ્વનું ઈન્ટરનેટ બંધ થઈ શકે છે અથવા તેને કેટલાક દિવસો સુધી વિક્ષેપિત કરી શકાય છે. આ અભ્યાસ કેલિફોર્નિયા યુનિવર્સિટીના સંશોધક સંગીતા અબ્દુ જ્યોતિએ કર્યો છે. તેણે ગયા અઠવાડિયે યોજાયેલી સિગકોમ 2021 ડેટા કોમ્યુનિકેશન કોન્ફરન્સમાં વૈજ્ઞાનિકોને પોતાનો અભ્યાસ જણાવ્યો.

સંગીતાના સંશોધન મુજબ, સ્થાનિક સ્તરની ઇન્ટરનેટ સિસ્ટમ પર ઓછી અસર પડશે કારણ કે તે મોટે ભાગે ફાઇબર ઓપ્ટિક્સ પર ચાલે છે. જિયોમેગ્નેટિક પ્રવાહની સીધી અસર ફાઇબર ઓપ્ટિક્સ પર થતી નથી. પરંતુ તેની અસર વિશ્વભરના મહાસાગરોમાં ફેલાયેલા ઇન્ટરનેટ કેબલ્સ પર પડી શકે છે. આ કેબલ્સ વિશ્વના વિવિધ દેશોને જોડે છે. ઘણા દેશો આ કેબલ્સને તેમના ફાઇબર ઓપ્ટિક્સ સાથે જોડે છે, એટલે કે, જ્યારે સૌર તોફાન આવે છે, ત્યારે ઇન્ટરનેટ કેબલ્સ દ્વારા ફાઇબર ઓપ્ટિક્સને પણ અસર થશે.

સંગીતા કહે છે કે આનું સૌથી મોટું કારણ સૌર વાવાઝોડા વિશેની આપણી જાણકારીનો અભાવ છે અને પૂરતો ડેટા નથી. જ્યારે સૌર તોફાન આવે છે, ત્યારે તે વિદ્યુત ગ્રીડને નુકસાન પહોંચાડે છે. જેના કારણે મોટા વિસ્તારોમાં અંધારું થઈ જાય છે. પરંતુ તેઓ ઇન્ટરનેટ સિસ્ટમ પર પણ અસર કરે છે. જો આ સિસ્ટમને સૌર વાવાઝોડાથી નુકસાન થાય છે, તો વિશ્વવ્યાપી ઇન્ટરનેટ કેટલાક દિવસો માટે બંધ અથવા તો ખોરવાઈ શકે છે.

સંગીતાએ કહ્યું કે દરિયાઈ ઈન્ટરનેટ કેબલમાં કરંટનો પ્રવાહ જાળવી રાખવા માટે, રીપીટર લગાવવામાં આવ્યા છે, જે સૌર તોફાન પ્રત્યે અત્યંત સંવેદનશીલ છે. એટલે કે, જ્યારે સૌર વાવાઝોડું આવે ત્યારે આ રિપીટર્સની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે. તે નિષ્ફળ પણ થઈ શકે છે. એટલે કે કેબલમાં પ્રવાહ સમાપ્ત થતાં જ ઇન્ટરનેટ સપ્લાય વિશ્વભરમાં બંધ થઇ જશે. ઇન્ટરનેટ નેટવર્ક ઓફલાઇન હશે.

જો ઈન્ટરનેટ બંધ છે, તો એવા ઘણા દેશો છે કે જેમની સમગ્ર અર્થવ્યવસ્થા, સંચાર વ્યવસ્થા, સંરક્ષણ વગેરે ક્ષેત્રો અટકી શકે છે. સંગીતાએ કહ્યું કે અમે આ બાબતે વધુ ગંભીર છીએ કારણ કે અમે કોરોના મહામારી માટે તૈયાર નહોતા. તેણે આખી દુનિયાને બરબાદ કરી દીધી. એ જ રીતે, આપણે સૌર તોફાન અને તેની અસર માટે તૈયાર નથી. ઉપરાંત, તેની અસર વિશે અમારી પાસે કોઈ માહિતી નથી.

સંગીતા જ્યોતિ કહે છે કે જો ખૂબ જ ભયાનક સ્તરનું સૌર તોફાન આવે છે, તો તે તેના માટે તદ્દન તૈયાર નથી. જે દિવસે સમગ્ર વિશ્વનું ઈન્ટરનેટ અથવા અમુક દેશોનું ઈન્ટરનેટ પણ બંધ થઈ જશે, તે સમગ્ર વિશ્વને અસર કરશે. અમે તે ફટકો સહન કરી શકતા નથી. ઘણા દેશોની અર્થવ્યવસ્થા પડી જશે. આના કારણે થયેલા નુકસાનનો અંદાજ લગાવવો પણ મુશ્કેલ છે.

સંગીતા કહે છે કે સૌથી મોટો ભય એ છે કે આપણી પાસે સૌર તોફાન અને તેની અસર વિશે બહુ ઓછો ડેટા છે. તેથી કેટલું મોટું નુકસાન થશે તે આપણે આગાહી કરી શકતા નથી. વિશ્વના સૌથી ગંભીર સૌર વાવાઝોડાઓ 1859, 1921 અને 1989 માં આવ્યા હતા. તેના કારણે ઘણા દેશોમાં વીજ પુરવઠો ખોરવાયો હતો. ગ્રીડ નિષ્ફળ ગયા હતા. ઘણા રાજ્યો કલાકો સુધી અંધકારમાં હતા.

1859 માં ત્યાં કોઈ વિદ્યુત ગ્રીડ નહોતી, તેથી તેઓ અસરગ્રસ્ત ન હતા, પરંતુ હોકાયંત્રની સોય કેટલાક કલાકો સુધી ફરતી રહી. જેના કારણે દરિયાઈ વાહન વ્યવહાર ખોરવાયો હતો. ઉત્તર ધ્રુવ પર દેખાતી ઉત્તરીય લાઇટ્સ, એટલે કે ઓરોરા બોરેલિસ, વિષુવવૃત્ત રેખા પર કોલંબિયાના આકાશમાં રચાયેલી જોવા મળી હતી. ઉત્તરીય લાઇટ હંમેશા ધ્રુવો પર રચાય છે.

1989 ના સૌર વાવાઝોડાને કારણે ઉત્તર-પૂર્વ કેનેડાના ક્વિબેકમાં હાઈડ્રો પાવર ગ્રીડ નિષ્ફળ ગઈ. અડધા દેશમાં 9 કલાક સુધી અંધકાર છવાયેલો રહ્યો. ક્યાંય વીજળી નહોતી. છેલ્લા બે દાયકાથી સૌર વાવાઝોડું આવ્યું નથી. સૂર્યની પ્રવૃત્તિ ખૂબ જ નબળી છે. આનો અર્થ એ નથી કે સૌર તોફાન ન આવી શકે. એવું લાગે છે કે સૂર્યની સ્થિરતા એ મુખ્ય સૌર તોફાન પહેલાં મૌન છે.

સંગીતાએ કહ્યું કે અત્યારે આપણી પાસે કે વિશ્વના કોઈપણ વૈજ્ઞાનિક પાસે સોલર તોફાનની અસરને માપવા કે તેની આગાહી કરવા માટે કોઈ સિસ્ટમ કે મોડેલ નથી. આપણને ખબર નથી કે આપત્તિજનક સૌર તોફાન આવે છે અને તે આપણા પાવર ગ્રિડ, ઇન્ટરનેટ સિસ્ટમ, નેવિગેશન અને ઉપગ્રહોને કેટલી અસર કરશે. જો ઈન્ટરનેટ સિસ્ટમ ફરી એકવાર બંધ થઈ જાય, તો તેને ફરીથી શરૂ કરવામાં અથવા ફરીથી માર્ગમાં લાખો રૂપિયાનું નુકસાન થશે.