કર્ણાટક હાઇકોર્ટે કહ્યું છે કે મુસ્લિમ લગ્ન એક કરાર છે, જેના ઘણા અર્થો છે, તેમાં હિન્દુ લગ્ન જેવા કોઈ સંસ્કાર નથી. તેના નાબૂદીથી ઉદ્ભવતા કેટલાક અધિકારો અને જવાબદારીઓ પાછી ખેંચી શકાતી નથી. આ બાબત બેંગલુરુના ભુવનેશ્વરી નગરમાં 52 વર્ષીય એજાઝુર રહેમાને 12 ઓગસ્ટ, 2011 ના બેંગલુરુમાં ફેમિલી કોર્ટના પ્રથમ અધિક મુખ્ય ન્યાયાધીશના આદેશને રદ કરવા માટે કરેલી અરજી સાથે સંબંધિત છે.
છૂટાછેડા બાદ રહેમાને બીજા લગ્ન કર્યા
રહેમાને સાયરા બાનુ સાથે પાંચ હજાર રૂપિયાની ‘મેહર’ સાથે લગ્ન કર્યા હતા, લગ્નના થોડા મહિના પછી જ રહેમાને તેની પત્ની સાયરા બાનુને 25 નવેમ્બર, 1991 ના રોજ ‘તલાક’ કહીને છૂટાછેડા આપ્યા હતા, આ છૂટાછેડા પછી, રહેમાને બીજા લગ્ન કર્યા, જેના દ્વારા તે એક બાળકનો પિતા બન્યો. ત્યારબાદ સાયરા બનુંએ 24 ઓગસ્ટ, 2002 ના રોજ ભરણપોષણની માંગણી સાથે નાગરિક દાવો દાખલ કર્યો. ફેમિલી કોર્ટે આદેશ આપ્યો હતો કે વાદી (સાયરા બાનુ) માસિક ભરણપોષણના હકદાર છે.
મુસ્લિમ લગ્ન સંસ્કાર નથી
જસ્ટિસ કૃષ્ણા એસ. દીક્ષિતે 25,000 રૂપિયાના દંડ સાથે અરજી ફગાવી 7 ઓક્ટોબરે પોતાના આદેશમાં કહ્યું હતું કે, નિકાહ એક કરાર છે જેના ઘણા અર્થો છે, તે હિન્દુ લગ્ન જેવા સંસ્કાર નથી. આ સાચું છે.’ જસ્ટિસ દીક્ષિતે વિસ્તૃત રીતે જણાવ્યું હતું કે મુસ્લિમ લગ્ન સંસ્કાર નથી અને તેની સમાપ્તિ પછી ઉભી થતી અમુક જવાબદારીઓ અને અધિકારોથી દૂર ભાગી શકાય નહીં. ખંડપીઠએ કહ્યું કે “છૂટાછેડા દ્વારા લગ્નના બંધન તૂટી ગયા પછી પણ, હકીકતમાં પક્ષકારોની તમામ જવાબદારીઓ અને ફરજો સંપૂર્ણપણે સમાપ્ત થતી નથી.”
છૂટાછેડાથી જવાબદારીઓ સમાપ્ત થતી નથી
હાઇકોર્ટે કહ્યું કે મુસ્લિમોમાં, લગ્ન કરાર સાથે થાય છે અને આખરે તે દરજ્જો પ્રાપ્ત કરે છે જે સામાન્ય રીતે અન્ય સમુદાયોમાં અનુસરવામાં આવે છે. આ પરિસ્થિતિ કેટલીક જવાબદારીઓને જન્મ આપે છે. તે કરારમાંથી જન્મેલી જવાબદારીઓ છે. કોર્ટે કહ્યું કે કાયદા હેઠળ નવી જવાબદારીઓ પણ ઉભી થઈ શકે છે. તેમાંથી એક વ્યક્તિની તેની પૂર્વ પત્નીને ભરણપોષણ ચૂકવવાની પરિસ્થિતિગત ફરજ છે જે છૂટાછેડાને કારણે નિરાધાર બની ગઈ છે.
સાચા મુસ્લિમની જાળવણી ચૂકવવાની નૈતિક અને ધાર્મિક ફરજ
જસ્ટિસ દીક્ષિતે કુરાનમાં સૂરા અલ-બકરાહની કલમો ટાંકીને કહ્યું કે સાચા મુસ્લિમની નૈતિક અને ધાર્મિક ફરજ છે કે તેની નિરાધાર ભૂતપૂર્વ પત્નીને ભરણપોષણ પૂરું પાડવું. કોર્ટે કહ્યું કે મુસ્લિમ ભૂતપૂર્વ પત્ની અમુક શરતોની પરિપૂર્ણતાને આધિન ભરણપોષણની હકદાર છે અને આ નિર્વિવાદ છે. ન્યાયમૂર્તિ દીક્ષિતે એ પણ જોયું કે ‘મેહર’ અપૂરતી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે અને આર્થિક અને લૈંગિકતાને ધ્યાનમાં રાખીને કન્યા પક્ષ સમાન સોદાબાજીની શક્તિ હોતી નથી.