કોરોના વાયરસે પોતાનું સ્વરૂપ એટલે કે વેરિએન્ટ એટલી વખત બદલ્યો છે કે વૈજ્ઞાનિકોએ દરેકનું નામ પણ નક્કી કરવું પડ્યું. આવો જ એક ખતરનાક વેરિએન્ટ છે ડેલ્ટા અને તેનું નવો વેરિએન્ટ ડેલ્ટા પ્લસ, જે સમગ્ર વિશ્વમાં કોરોના સંક્રમણ પાછળ ચિંતાનું કારણ બની ગયો છે. કોરોના વાયરસના ડેલ્ટા વેરિઅન્ટના ઝડપથી ફેલાવાના સંભવિત કારણ જાણવા માટે એક સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું. તે દર્શાવે છે કે આ વિશિષ્ટ વેરિઅન્ટમાં ચેપ લાવવાની ઉચ્ચ ક્ષમતા છે, અને રસી અથવા અગાઉના ચેપ દ્વારા બનાવેલ રોગપ્રતિકારક શક્તિને થાપ આપી શકે છે.
ચીનના વુહાનમાં કોરોના ફાટી નીકળ્યાના થોડા સમય પછી, વિશ્વભરમાં રસીની શોધ શરૂ થઈ. રશિયાએ ઓગસ્ટ 2020 માં સૌપ્રથમ તેની કોરોના રસી સ્પુતનિકની જાહેરાત કરી હતી. આ પછી, વિશ્વભરમાં એક પછી એક ઘણી કોરોના રસીઓ આવી. રસીકરણના કાર્યક્રમો પણ શરૂ થઈ ગયા છે.
પરંતુ કોવિડ -19 ના નવા વેરિએન્ટએ રસીની અસરકારકતા અંગે શંકા પણ ઉભી કરી છે. ડેલ્ટા વેરિઅન્ટ, જે ભારતમાં કોરોનાની બીજી લહેરનું મુખ્ય પરિબળ હતો, હવે સમગ્ર વિશ્વમાં તબાહી મચાવી રહ્યો છે. આ વેરિઅન્ટ પર હાલની રસીની અસર અંગે સંશોધન ચાલી રહ્યું છે. પ્રતિષ્ઠિત સાઈંસ જર્નલ નેચરના એક નવા અભ્યાસમાં આ વેરિએન્ટની ચેપી સંભાવના વિશે ચોંકાવનારી માહિતી બહાર આવી છે. આ અભ્યાસ કહે છે કે ડેલ્ટા વેરિએન્ટ માનવ રોગપ્રતિકારક શક્તિ સહિતની રસીને થાપ આપવામાં અનેક ગણો વધારે સક્ષમ છે.
સંશોધકોને ડેલ્ટા વેરિએન્ટમાં ‘ઉચ્ચ નકલ કરવાની ક્ષમતા’ પણ મળી, જે તેને સંક્રમિત કરવાની વધુ સારી ક્ષમતા પ્રદાન કરે છે. સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે અગાઉના ચેપ અથવા રસીકરણથી મેળવેલ એન્ટિબોડીઝ ડેલ્ટા વેરિએન્ટ સામે ઓછી ફાયદાકારક છે. આ જ કારણ છે કે 90 થી વધુ દેશોમાં ડેલ્ટા વેરિએન્ટના ઝડપી પ્રસારનો કિસ્સો પ્રકાશમાં આવ્યો. સંશોધકોએ આ આરોગ્ય સંભાળ કામદારોની રસીકરણ પૂર્ણ થયા બાદ દિલ્હીની ત્રણ હોસ્પિટલોમાં લગભગ 9,000 આરોગ્ય સંભાળ કામદારોમાં પ્રગતિશીલ ચેપનો પણ સમાવેશ કર્યો હતો. પરિણામો દર્શાવે છે કે આ હોસ્પિટલોમાં કુલ 218 આરોગ્ય સંભાળ કામદારોને કોવિશિલ્ડ રસીના બંને ડોઝ લીધા પછી પણ સિમ્પટોમેટિક ચેપ લાગ્યો હતો. નોંધપાત્ર રીતે, કોરોનાના ડેલ્ટા વેરિઅન્ટને વોરિએન્ટ ઓફ કંસર્ન તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યો છે.
નેચરનો આ અભ્યાસ આંતરરાષ્ટ્રીય ટીમ દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં ઘણી ભારતીય સંસ્થાઓના સંશોધકોનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ અભ્યાસ ભારતમાંથી એકત્રિત કરવામાં આવેલા ડેટા પર આધારિત છે જે છેલ્લા મે સુધી છે.
અભ્યાસમાં શું બહાર આવ્યું
અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જો કોઈ વ્યક્તિને કોરોના સંક્રમણ હોય તો પણ ડેલ્ટા વેરિએન્ટથી ચેપનું જોખમ 6 ગણું વધારે છે. તે જ સમયે, રસી દ્વારા શરીરમાં મોકલવામાં આવેલી એન્ટિબોડીઝને થાપ આપવાનું જોખમ 8 ગણું વધારે છે. ડેલ્ટા વેરિએન્ટની આ સરખામણી કોરોનાના વુહાન વેરિએન્ટ સાથે કરવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ છે કે જે લોકોને રસી આપવામાં આવી છે તેઓ પ્રારંભિક વુહાન વેરિએન્ટ કરતાં ડેલ્ટા વેરિઅન્ટથી ચેપગ્રસ્ત થવાની સંભાવના 8 ગણી વધારે છે.
ફાઇઝર અને એસ્ટ્રાઝેનેકા રસીઓ પર અભ્યાસ
આ અભ્યાસમાં મુખ્યત્વે ફાઇઝર અને એસ્ટ્રાઝેનેકા રસીઓનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. વધુમાં, અભ્યાસમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે ડેલ્ટા વેરિએન્ટના સ્પાઇક પ્રોટીન વધુ ઘાતક છે અને પોતાની સંખ્યા વધારવાની ક્ષમતા પણ ઘણી વધારે છે. એટલે કે, તે માત્ર વધુ ચેપી જ નથી, પણ તે શરીરમાં ઝડપથી ફેલાય પણ છે.
બ્રેકથ્રુ ઈન્ફેક્સ પર પણ સંશોધન
આ અભ્યાસમાં દિલ્હીની હોસ્પિટલોમાં કામ કરતા 130 હેલ્થ કેર વર્કર્સમાં બ્રેકથ્રૂ ઈન્ફેક્શનનો પણ અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. તેમા બહાર આવ્યું છે કે ડેલ્ટા વેરિએન્ટ સામે રસીની ઓછી અસર છે. બ્રેકથ્રુ ઈન્ફેક્શન એટલે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ રસી લીધાના બે અઠવાડિયા પછી કોવિડ -19 થી સંક્રમિત થાય. જોકે આ ચેપ ખૂબ જ હળવા સ્તરનો હોય છે, પરંતુ અન્ય ચેપની જેમ તેની પણ આડઅસર થઈ શકે છે.