વિશ્વના પ્રખ્યાત વિજ્ઞાની અલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇને એક વાર એમ કહ્યું હતું કે જો આ દુનિયા પરથી મધમાખીઓ ખતમ થઈ જાય તો એના પછી મનુષ્યો માત્ર ૪ વર્ષ જીવી શકે. તેમના આ નિવેદનને કોઈ વૈજ્ઞાનિક આધાર છે કે નહીં એની જાણ નથી પણ આટલા મોટા વિજ્ઞાનીએ જે કહ્યું છે એ ખોટું માનવાને પણ કોઈ આધાર નથી. વર્ષ ૨૦૦૬થી ૨૦૧૬ વચ્ચે મધમાખીઓમાં કોલોની કોલેપ્સ ડિસોર્ડર નામનો રોગ જોવા મળ્યો હતો અને એના કારણે મધમાખીઓની વસતીમાં ૮૯ ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો હતો. આના પગલે વિશ્વભરમાં ચિંતાનું મોજુ ફેલાયું હતું અને મધમાખીઓને બચાવી લેવા માટેના ઉપાયો કરવા પર ભાર મુકાયો હતો. દુનિયામાં ૨૦,૦૦૦ પ્રજાતિની મધમાખીઓ જોવા મળે છે. મધમાખીઓ પૃથ્વી પર ૧૩.૫૦ કરોડ વર્ષથી વસવાટ કરે છે જ્યારે માનવોની વસતી માત્ર બે લાખ વર્ષથી છે.મીઠાશને કારણે, લોકો મધને ચાહે છે, પરંતુ મધમાખીઓના ડંખનો એટલો ભય છે કે જે મધ ઉત્પન્ન કરે છે.ન્યુ મેક્સિકોમાં,જ્યારે ઑફ-ડ્યુટી ફાયર ફાઇટરે કારમાંથી મધમાખીઓનો ઝૂંડ કાઢવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો,ત્યારે મધમાખીઓએ તેને તેના દુશ્મન તરીકે ઘેરી લીધો હતો.તે વ્યક્તિની સામે,ફક્ત મધમાખી પાછળ અને ઉપર અને નીચે ફરતી હતી અને તેમને કરડવા પ્રયત્ન કરતી હતી. આશરે 15 હજાર મધમાખીએ તે પાર્ક કરેલી કારમાં તેમનો છાવણી રાખી હતી અને તેઓએ ફાયર ફાઇટર પર મળીને હુમલો કર્યો હતો. હકીકતમાં,જ્યારે એક વ્યક્તિ કરિયાણાની દુકાનમાં ખરીદી કર્યા પછી તેની કાર પર પાછો ફર્યો,ત્યારે તેણે જોયું કે કારની અંદર 15,000 મધમાખીઓનો ઝૂલતો કાફલો હતો.માણસની ભૂલ ફક્ત એટલી જ હતી કે તેની કારની બારી ખુલ્લી રહી ગઈ.
કારના માલિકે મદદ માટે લાસ ક્રોસિસ ફાયર વિભાગને બોલાવ્યો.એક ફેસબુક પોસ્ટમાં ફાયર વિભાગે લખ્યું છે કે,ઑફ ડ્યુટી ફાયર ફાઇટર જેસી જોહ્ન્સનએ આ કામ કરવાની જવાબદારી લીધી હતી.કારમાંથી મધમાખીઓ કાઢતા પહેલા,તેઓએ નજીકના તમામ દુકાનદારોની સલામતી સુનિશ્ચિત કરી હતી. જોહ્ન્સન તેની સંપૂર્ણ સિક્યુરિટી કીટ અને ટૂલ્સ લઈને ઘટના સ્થળે પહોંચ્યો હતો. તે સમય દરમિયાન,તેણે કીટ,લીંબુગ્રાસ તેલ,ગ્લોવ્સની મદદથી કારમાંથી મધમાખીને કાઢવાનું કામ શરૂ કર્યું.આ પછી,મધમાખીઓએ તેમને ઘેરી લીધાં અને ડંખ મારવાની કોશિશ શરૂ કરી,પરંતુ કીટને કારણે તેમને કોઈ નુકસાન થયું નહીં.તેણે કારમાંથી મધમાખીઓની જીવાતને જ દૂર કરી,પરંતુ તેમને યોગ્ય સ્થળે લઈ ગયા. હજારો લોકોએ ફેસબુક પોસ્ટ શેર કરી છે,જેમાં જોહ્ન્સનના કામની તસવીરો શેર કરવામાં આવી હતી.તે જ સમયે,સેંકડો લોકોએ તેના પર કોમેન્ટ પણ કરી છે.પોસ્ટમાં જણાવાયું છે કે ફાયર ક્રૂ લગભગ બે કલાક ઘટનાસ્થળે રહ્યો હતો,જ્યારે તેઓ સતત મધમાખીનો શિકાર કરતા હતા.એક સિક્યુરિટી ગાર્ડને પણ મધમાખીઓએ ડંખ મારી દીધો હતો પરંતુ કોઈ મોટી ઈજા થઈ નથી.
મધમાખીનું મહત્ત્વ શું છે?
વિશ્વમાં ૯૦ ટકા વસતી જે ખોરાક ખાય છે એ તૈયાર કરવામાં મધમાખીઓનો સૌથી મોટો આધાર છે. મધમાખી મધ લેવા માટે એક ફૂલ પરથી બીજા ફૂલ પર જાય છે અને એથી ફૂલોમાં પરાગનયનની ક્રિયા થાય છે. આના કારણે નર અને માદા ફૂલોમાં અંકુરણની પ્રક્રિયા થાય છે અને ફળ તૈયાર થાય છે. જો મધમાખી ના હોય તો ફળ અને શાકભાજી કે અનાજની ખેતી થઈ શકે નહીં.આમ આપણા ડાઇનિંગ ટેબલ પર જે ખોરાક આવે છે એના માટે આપણે મધમાખીનો આભાર માનવો જોઈએ. મધમાખીની એક કોલોની એક દિવસમાં ૩૦ કરોડ ફૂલોમાં પરાગનયનની પ્રક્રિયા પૂરી કરે છે.
શા માટે મધમાખીઓ ઓછી થઈ રહી છે?
મધમાખીઓની વસતી પૃથ્વી પર ઘણી ઝડપથી ઓછી થઈ રહી છે. એકલા અમેરિકામાં ગયા વર્ષે શિયાળામાં ૪૦ ટકા મધમાખી કોલોનીઓ નષ્ટ થઈ છે. આના માટે સૌથી મહત્ત્વનું કારણ વધી રહેલું શહેરીકરણ અને ખેતરોમાં કીટનાશકોનો છંટકાવ છે. આ સિવાય વાઇરસ અને બેક્ટોરિયાના કારણે મધમાખીઓની કોલોની નાશ પામી રહી છે. ૨૦૧૯ના ફેબ્રુઆરીમાં થયેલી એક સ્ટડીમાં જાણવા મળ્યું હતું કે દર વર્ષે પૃથ્વી પરથી ૨.૫ ટકાના દરે મધમાખી ઓછી થઈ રહી છે. આ દરે એ ઓછી થશે તો ૨૧૧૯ સુધીમાં એક પણ મધમાખી પૃથ્વી પર નહીં રહે.
નિકોટીનોઇડ્સ પણ જવાબદાર
ખેતરોમાં છાંટવામાં આવતા કીટનાશકોમાં તમાકુમાંથી બનાવવામાં આવતી એક દવા નિકોટીનોઇડ્સનો વપરાશ મધમાખીઓ માટે ખતરનાક છે. આ કીટનાશક જ્યાં છાંટવામાં આવે ત્યાં મધમાખી બેસે એટલે એની સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમને અસર થાય છે. એ પોતાની કોલોની સુધી માંડમાંડ પહોંચે છે.
મધમાખી ના હોય તો શું થાય?
મધમાખી ના હોય એટલે ફૂલો પર પરાગનયન અને અંકુરણની પ્રક્રિયા બંધ થઈ જાય અને પરિણામે ફળ, શાકભાજી અને અનાજનું ઉત્પાદન બંધ થઈ જાય. સફરજન, દ્રાક્ષ, કોબી, ફ્લાવર, બદામ, ધાણા જેવી ચીજવસ્તુઓ મળવાની બંધ થાય. કોટનના પાકમાં મધમાખીની મોટી ભૂમિકા છે. મધ પણ મળે નહીં. બ્લૂબેરી અને ચેરી પણ ના થાય. લોકોને શાકાહારીના બદલે માંસ ભક્ષણ કરવું પડે અને તેથી પ્રાણીઓ અને માછલીઓ ખાવી પડે. જંગલો પણ મધમાખીના કારણે લહેરાતાં હોય છે. પશુઓ ઘાસ અને વેલા ખાતાં હોય છે અને અંકુરણની પ્રક્રિયા ન થાય તો આવાં છોડ ઊગે નહીં અને પશુઓને પણ ખાવાનું ના મળે.
મધમાખી કેવી રીતે બચાવશો?
અમેરિકાની પર્યાવરણ સંરક્ષક એજન્સીએ મધમાખીઓ બચાવવા કીટનાશકો વાપરવાની મનાઈ ફરમાવી છે. ગ્લોબલ સ્ટાર્ટઅપ્સે પણ મધમાખીઓ માટે એપ શરૂ કરી છે. કેલિર્ફોર્નિયાની સીડલેબે મધમાખીઓ માટે બાયોપેટીઝ નામનું એક ફૂડ તૈયાર કર્યું છે જે મધમાખીની ઈમ્યુન સિસ્ટમને મજબૂત કરે છે. ઇઝરાયેલની કંપની બીહીરોએ એવાં સેન્સર તૈયાર કર્યાં છે જે મધમાખીની તબિયત પર ધ્યાન રાખે છે. મધમાખીની કોલોનીમાં આ ગેઝેટ મૂકીને મધમાખીને થતા રોગની જાણકારી મળવે છે.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો. આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યુઝ અને વાતો રિપોર્ટરે રિપોર્ટ કરેલા છે અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી લેવામાં આવેલા છે કે જે દરેક લેખના અંતમાં આપેલો જ હોય છે. અમારો પ્રયત્ન તમને શ્રેષ્ઠ માહિતી સતત પહોંચાડવાનો છે અને રહેશે. આ ન્યુઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે-તે લેખક (રિપોર્ટર) તથા સોર્સની રહેશે ન્યુઝ ગુજરાત વેબસાઈટ કે પેજની રહેશે નહીં. આપણું પેજ “ન્યુઝ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!