પ્રાચીન કાળથી પૂજા-પાઠ કરવાની પરંપરા ચાલી આવે છે, અને વ્રત કરવાની પણ ચાલી આવે છે. જયારે કોઈ ઉપવાસ કરે છે ત્યારે પણ ફરાળ કરવા બેસે ત્યારે આસન પાથરીને બેશે છે. તો શા માટે આસન પાથરવામાં આવે છે. જાણો શું છે તેનું મહત્વ..? વૈદિકકાળ થી પૂજા-પાઠ કરવાની પરંપરા ચાલી આવે છે. પૂજામાં જેવી રીતે સામગ્રીઓ જરૂરી હોય છે તેવી જ રીતે જરૂરી હોય છે બેસવા માટેનું આસન.
હિન્દુ ધર્મમાં, પૂજાના પાઠને લઈને ઘણા નિયમો નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. દરેક દેવતાની પૂજા માટે વિવિધ મંત્રો નો જાપ કરવામાં આવે છે, ફળ, ફૂલો અને પ્રસાદ આપવામાં આવે છે. આ બધી વસ્તુઓ નું પોતાનું મહત્વ છે. આ બધી બાબતોનું વિશેષ મહત્વ શાસ્ત્રોમાં જણાવવામાં આવ્યું છે. ઘણા લોકો જમીન પર બેસીને પૂજા કરે છે, પરંતુ ધાર્મિક દ્રષ્ટિકોણ થી આવું કરવું યોગ્ય ગણવામાં આવતું નથી. આપણે બધાએ સરળ બાજુ પર બેસીને પૂજા પાઠ કરવો જોઈએ. તેના કેટલાક ખાસ નિયમો છે જે દરેકને ખબર નથી.
પૂજા કરતી વખતે ધાબળો કે ઊનના આસનો પાથરી ને પૂજા કરવી શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. એ જ રીતે શાસ્ત્રોમાં વિવિધ રંગોના આસન નું વિશેષ મહત્વ છે. લાલ આસન પર પૂજા કરવા માટે હનુમાનજી અને માતા દુર્ગાને શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. ત્યાં જ મંત્ર સિદ્ધિ માટે કુશ નું આસન શ્રેષ્ઠ છે. પરંતુ શ્રાદ્ધ કરતી વખતે કુશ નો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ.
આસનના નિયમો :
પૂજા કરતી વખતે વ્યક્તિએ ક્યારેય અન્ય વ્યક્તિના આસન નો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. આસન નો ઉપયોગ કર્યા પછી તેને અહીં અને ત્યાં છોડશો નહીં. આ આસન નો અનાદર કરે છે. પૂજા નું આસન હંમેશા સ્વચ્છ હાથ થી ઉપાડવું જોઈએ અને યોગ્ય રીતે નિશ્ચિત કરવું જોઈએ. પૂજા કર્યા પછી આસનમાંથી સીધા ઊઠશો નહીં. સૌ પ્રથમ અચમાન માંથી પાણી લઈને જમીન પર ચઢાવી ને પૃથ્વી ને નમન કરો. પૂજા આસન નો ઉપયોગ અન્ય કોઈ હેતુ માટે ન કરો. પૂજા પછી પૂજા આસન ને તેની યોગ્ય જગ્યાએ મૂકો.
વૈજ્ઞાનિક મહત્વ :
આપણે જાણીએ જ છીએ કે કોઈ પણ ધાર્મિક વિધિઓ અને રીત-રિવાજ પાછળ કોઈ ને કોઈ વૈજ્ઞાનિક કારણ છુપાયેલુ જ હોય છે. આસન પાથરવા પાછળ માત્ર ધાર્મિક જ નહીં વૈજ્ઞાનિક મહત્વ પણ છે. વાસ્તવમાં પૃથ્વીમાં ચુંબકીય બળ છે એટલે કે ગુરુત્વાકર્ષણ. જ્યારે વ્યક્તિ ધ્યાન કરે છે અને વિશેષ મંત્રો નો જાપ કરે છે, ત્યારે તેની અંદર સકારાત્મક ઉર્જા ઉત્પન્ન થાય છે. જો તમે કોઈ આસન ન રાખ્યું હોય, તો આ ઉર્જા પૃથ્વીમાં સમાઈ જાય છે, અને તમને કોઈ લાભ મળતો નથી. તેથી, પૂજા દરમિયાન આસન મૂકવું જરૂરી માનવામાં આવે છે