દરરોજ આપણી માતા આપણને દૂધ પીવાની સલાહ આપે છે. ઘણા લોકો દૂધ પીવે છે, પરંતુ ઘણા લોકો દૂધનું નામ સાંભળતા જ પોતાનું મોં બગાડે છે. પરંતુ દૂધ પીવું આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે ખુબ ફાયદાકારક છે. તેનું કારણ તેમાં રહેલા પોષક તત્વો છે. તો ચાલો અમે તમને જણાવીએ દૂધ પીવું સ્વાસ્થ્ય માટે કેવી રીતે ફાયદાકારક છે અને તેના સેવનથી થતા ફાયદાઓ વિશે.
દૂધ તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે કેમ સારું છે ?
દૂધ અને અન્ય ડેરી ઉત્પાદનો લગભગ 8,000 વર્ષોથી માનવ આહારનો મહત્વનો ભાગ છે. આનું કારણ બીજું કંઈ નથી પરંતુ તેમાં રહેલા પોષક તત્વો અને તેનાથી શરીરને થતા ફાયદાઓ છે. તેમાં આવશ્યક પોષક તત્વો જેવા કે કેલ્શિયમ, પ્રોટીન, પોટેશિયમ અને ફોસ્ફરસ હોય છે. દૂધના ફાયદા ઘણા છે, જેમાં બોન માસ ઇન્ડેક્સ, પ્રોટીન પોષણ અને હાડકાના આરોગ્યનો સમાવેશ થાય છે.
દૂધ પીવાથી થતા ફાયદા.
1. મજબૂત હાડકાં અને સ્નાયુઓ માટે દૂધના ફાયદા
દૂધ પીવાના ફાયદાઓમાં હાડકાં અને સ્નાયુઓને મજબૂત કરવાનો સમાવેશ થાય છે. દૂધ અને અન્ય ડેરી ઉત્પાદનો કેલ્શિયમ અને મેગ્નેશિયમના મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત છે. આ બંને પોષક તત્વો હાડકાંના વિકાસ માટે જરૂરી માનવામાં આવે છે. દૂધ બાળકો અને યુવાનો તેમજ પુખ્ત વયના લોકોના હાડકાના સ્વાસ્થ્ય માટે સારો વિકલ્પ છે. દૂધ હાડકાંને મજબૂત બનાવીને ઓસ્ટીયોપોરોસિસ (હાડકાના રોગનો એક પ્રકાર) અને વૃદ્ધાવસ્થામાં અસ્થિભંગને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે.
આ સિવાય દૂધમાં પ્રોટીન અને કાર્બોહાઈડ્રેટ પણ ભરપૂર હોય છે, જે સ્નાયુઓ માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. એક સંશોધનમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે દૂધ થાઇ સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે. અન્ય એક અભ્યાસ જણાવે છે કે ગાયનું દૂધ પ્રોટીન, કાર્બોહાઈડ્રેટ, કેલ્શિયમ અને અન્ય પોષક તત્વોનો સ્ત્રોત છે, જેના કારણે તે સીરમમાં એમિનો એસિડની સાંદ્રતા વધારે છે. આ સ્નાયુઓને થયેલા નુકસાનને સુધારવાની પ્રક્રિયામાં મદદ કરે છે. ગાયના દૂધના સેવનની હકારાત્મક અસરો પણ સ્નાયુ કાર્યને સુધારવા માટે થઈ શકે છે.
2. દાંત માટે દૂધના ફાયદા
દૂધના ગુણધર્મોમાં દાંતની સંભાળ પણ શામેલ છે. તેમાં કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફરસ જેવા પોષક તત્વો હોય છે, જે દાંતને ઘણી સમસ્યાથી બચાવે છે અને તેમને સ્વસ્થ રાખે છે. જો તમારે તમારા દાંત મજબૂત રાખવા માંગો છો, તો રોજ દૂધ પીવો. દૂધ તમને ઘણી પ્રકારની દાંતની સમસ્યાઓથી બચાવે છે.
3. વજન ઘટાડવા માટે દૂધ
વધતું વજન ઘટાડવામાં દૂધ મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. ખરેખર, દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનો પ્રોટીનના સારા સ્ત્રોત છે અને પ્રોટીન વજન ઘટાડવા અને નિયંત્રણમાં મદદરૂપ છે. તેની મદદ સાથે, તે ભોજન પછી વારંવાર ખાવાની ઇચ્છા ઘટાડીને ઉર્જાનો વપરાશ અટકાવે છે, જે શરીરમાં ચરબી ઘટાડી શકે છે. આ ઉપરાંત, દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનોમાં સંયુક્ત લિનોલીક એસિડ (CLA) હોય છે, જે સ્થૂળતા વિરોધી ગુણધર્મો ધરાવે છે જે વજન અને ચરબી ઘટાડે છે. પરંતુ, એ ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે કે દૂધ પ્રોટીન તેમજ ચરબીનો સારો સ્રોત છે. આવી સ્થિતિમાં દૂધના વપરાશની સાથે સાથે નિયમિત કસરત કરવી પણ જરૂરી છે.
4. હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક
દૈનિક દૂધ પીવાના ફાયદાઓમાં હૃદયની તંદુરસ્તી પણ શામેલ છે. તેનું નિયમિત સેવન હૃદયરોગને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે. એક અભ્યાસ મુજબ, જે લોકો દરરોજ 200 મિલી દૂધ પીવે છે તેમને સ્ટ્રોકનું જોખમ 7 ટકા ઓછું હોય છે. એક સંશોધન મુજબ, દૂધ પીવાથી ઇસ્કેમિક હૃદય રોગ અને ઇસ્કેમિક સ્ટ્રોક (લોહી ગંઠાઈ જવાને કારણે સ્ટ્રોક) નું જોખમ ઓછું થઈ શકે છે.
5. ડાયાબિટીસની સમસ્યામાં થતા ફાયદા
દરરોજ દૂધ પીવાથી ડાયાબિટીસનું જોખમ પણ ટાળી શકાય છે. તેમાં હાજર કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ અને પેપ્ટાઇડ્સ શરીરમાં ગ્લુકોઝ સહિષ્ણુતા અને ઇન્સ્યુલિન સંવેદનશીલતાને સંતુલિત કરે છે. દૂધમાં હાજર ફેટી એસિડ્સ ટાઇપ -2 ડાયાબિટીસ (T2D) નું જોખમ ઘટાડી શકે છે.
6. પેટ માટે દૂધ પીવાના ફાયદા
દૂધના ફાયદાઓમાં પેટને સ્વસ્થ રાખવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. દૂધ અપચો અને એસિડિટી તેમજ પેટ સંબંધિત અન્ય ઘણી સમસ્યાઓમાં રાહત આપવામાં મદદ કરી શકે છે. દૂધમાં એન્ટાસિડ અસર હોય છે, જે અપચો અને એસિડિટી જેવી પેટની સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. આ માટે ઠંડા દૂધનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ઠંડુ દૂધ પેટના એસિડને તટસ્થ કરે છે, જે એસિડિટીને દૂર કરી શકે છે.
7. સારી ઊંઘ માટે દૂધ
દૂધના ફાયદાઓમાં ઊંઘને પ્રોત્સાહન આપવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. ઘણા અભ્યાસોમાં સાબિત થયું છે કે રાત્રે સૂતા પહેલા દૂધ પીવાથી ઊંઘ સુધરે છે. દૂધમાં એમિનો એસિડ ટ્રિપ્ટોફન અને મેલાટોનિન હોય છે, જે સારી ઊંઘ લાવવામાં મદદ કરે છે. જો રાત્રે ઊંઘ ન આવે, બેચેનીની સમસ્યા હોય તો રાતે સૂતા પહેલા દરરોજ સામાન્ય અથવા ગરમ દૂધ પી શકાય છે.
8. બ્લડ પ્રેશર
દૂધ પીવાના ફાયદાઓમાં બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. ઓછી ચરબીવાળા દૂધનું સેવન કરીને હાઈ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખી શકાય છે. આ સંદર્ભે એક સંશોધનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઓછી ચરબીવાળા ડેરી ઉત્પાદનોનો વપરાશ વૃદ્ધાવસ્થામાં હાયપરટેન્શનને રોકવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે. સંશોધન મુજબ, ડેરી ઉત્પાદનો પ્રોટીન અને બાયોએક્ટિવ પેપ્ટાઇડ્સથી સમૃદ્ધ છે, જે એન્જીયોટેન્સિન-આઇ-કન્વર્ટીંગ એન્ઝાઇમને અવરોધિત કરીને, એન્ડોથેલિયમ કાર્યમાં ફેરફાર કરીને અથવા શરીરના વજનને અસર કરીને બ્લડ પ્રેશર પર ફાયદાકારક અસર કરી શકે છે. એ જ રીતે, દૂધમાં હાજર કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ અને પોટેશિયમ જેવા ખનિજો પણ બ્લડ પ્રેશર નિયમન અને હાઈ બ્લડ પ્રેશરના જોખમને ઘટાડવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
9. તણાવ અને હતાશા
દૂધના ફાયદાઓમાં તણાવ અને હતાશાથી બચાવનો પણ સમાવેશ થાય છે. સંશોધનમાં એ પણ સામે આવ્યું છે કે પોષણના અભાવે દૂધ મગજ સંબંધિત સમસ્યાઓમાં મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. ખરેખર, દૂધમાં ઉચ્ચ ગુણવત્તાની પ્રોટીન (એમિનો એસિડ) હોય છે. મગજમાં ઘણા ન્યુરોટ્રાન્સમીટર એમિનો એસિડમાંથી બને છે, જે મગજની કામગીરી અને માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે. તેની ઉણપથી ગુસ્સો, મૂડ સ્વિંગ, સ્ટ્રેસ અને ડિપ્રેશન જેવી સમસ્યા થઈ શકે છે. આ કારણોસર, દૂધમાં હાજર પ્રોટીન તણાવ અને હતાશા દૂર કરવા માટે સારું માનવામાં આવે છે. અન્ય એક સંશોધન એ પણ જણાવે છે કે રાત્રે દૂધ પીવાથી અસ્વસ્થતા વિકૃતિઓ ઓછી થઈ શકે છે.
10. સાફ અને ચમકતી ત્વચા
જેઓ સાફ અને ચમકદાર ત્વચા ઈચ્છે છે તેઓએ પણ દૂધનું સેવન શરૂ કરવું જોઈએ. ત્વચા માટે દૂધ પીવાની સાથે, તે ચહેરા પર પણ લગાવી શકાય છે. રોજ દૂધ પીવાના ફાયદાઓમાં ચમકતી ત્વચા, સન ટેનથી બચાવ અને ચહેરાના ડાઘ ઘટાડવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ સાથે, દૂધ પાવડર પણ ત્વચાને હાઇડ્રેટ કરવા અને બ્લેકહેડ્સ અને વ્હાઇટહેડ્સ સાફ કરવા માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
11. વાળ મજબૂત કરવા માટે દૂધ પીવાના ફાયદા
દરરોજ દૂધ પીવાના ફાયદાઓમાં વાળનું સ્વાસ્થ્ય પણ શામેલ છે. દૂધમાં સારી માત્રામાં કેલ્શિયમ અને પ્રોટીન હોય છે. બંને પોષક તત્વો વાળના વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. ખાસ કરીને, પ્રોટીન વાળ ખરતા અટકાવે છે અને વાળની વૃદ્ધિમાં મદદ કરે છે. આ સિવાય, દૂધમાં હાજર નિયાસિન, બાયોટિન, પેન્ટોથેનિક એસિડ પણ વાળના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.
દૂધ પીવાનો યોગ્ય સમય અને દૂધ પીવાની રીત.
દૂધ ઠંડુ પી શકાય છે અથવા તમે ગરમ દૂધ પણ પી શકો છો.
તમે દૂધમાં વિવિધ પ્રકારના ફળો ઉમેરીને શેક બનાવીને પી શકો છો.
બરફી બનાવીને દૂધ ખાઈ શકાય છે.
ખીર બનાવવા માટે દૂધનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
તમે દૂધને કોર્નફ્લેક્સ અને ચોકોમાં ઉમેરીને પી શકો છો અને ખાઈ શકો છો.
તમે દૂધમાં હોર્લિક્સ અને બોર્નવિટા ઉમેરીને પણ પી શકો છો.
દૂધ પીવાનો યોગ્ય સમય કયો છે ?
દૂધ પીવાનો શ્રેષ્ઠ સમય સાંજે છે. સાંજે દૂધ પીવાથી સારી ઊંઘ આવે છે, પરંતુ એવું નથી કે સવારે દૂધ પીવાથી કોઈ ફાયદો નથી. દૂધ ગમે ત્યારે પી શકાય છે. સવારે ખાલી પેટ ઠંડુ દૂધ પીવાથી એસિડિટીમાં રાહત મળે છે. જો કે, તે વ્યક્તિની શારીરિક સ્થિતિ અને પાચન તંત્ર પર આધાર રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારા સ્વાસ્થ્ય અનુસાર દૂધ પીવાનો સમય નક્કી કરવો વધુ સારું છે. જો તમે ઈચ્છો તો આ બાબતે નિષ્ણાતની સલાહ પણ લઈ શકો છો.
તમારે કેટલું દૂધ પીવું જોઈએ?
બાળરોગ નિષ્ણાતો બાળકોના કેલ્શિયમ માટે દિવસમાં 400 થી 500 ગ્રામ (2 થી 3 કપ) ગાયનું દૂધ આપવાની સલાહ આપે છે.
પુખ્ત વયના લોકો ગાયના દૂધના બે ગ્લાસ પી શકે છે. હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓ માટે 200 મિલીથી વધુ દૂધ પીવું એ સારું માનવામાં આવે છે.