દેશમાં કોરોનાની બીજી લહેર હજી પૂરી થઈ નથી. દેશના કેટલાક રાજ્યોમાં, કોરોનાના મોટા પ્રમાણમાં નવા કેસો હજી પણ દરરોજ નોંધાય છે. એટલું જ નહીં, દેશમાં ચોમાસાના આગમન પછી ડેન્ગ્યુ, મેલેરિયા અને ચિકનગુનિયાનું જોખમ પણ વધ્યું છે. દિલ્હીની વાત કરીએ તો જાન્યુઆરીથી મે દરમિયાન અહીં ડેન્ગ્યુના 29 દર્દીઓ નોંધાયા છે, જે છેલ્લા ત્રણ વર્ષ કરતા વધુ છે.
જો આરોગ્ય નિષ્ણાતોનું માનીએ તો તો ડેગ્યું, મેલેરિયા અને ચિકનગુનિયા જેવા રોગો કોરોનાની ત્રીજી સંભવિત લહેર અને બીજી લહેરમાં બહાર આવતા કેસ દરમિયાન નવી મુશ્કેલી સર્જી શકે છે. આ સિવાય વાયરલ ફીવર અને ફ્લૂના કેસો પણ સતત વધતા રહે છે; જો કે, જો વહીવટ અને સામાન્ય લોકોના સ્તરે વેક્ટર બોર્ને રોગો અંગે સાવચેતી રાખવામાં આવે, તો પરિસ્થિતિ ઘણી હદ સુધી સારી રહેશે.
નેશનલ સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ (એનસીડીસી) ના નિવૃત્ત જાહેર આરોગ્ય નિષ્ણાંત ડો.સતપાલ કહે છે કે ગયા વર્ષથી દેશમાં કોરોના રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો છે, જોકે કોરોનાને લીધે થનારી કેટલીક મોટી બીમારીઓને અવગણી શકાય નહીં. દર વર્ષે આ સિઝનમાં દેશભરમાં ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા અને મેલેરિયાના કેસ આવે છે અને હજુ પણ તેમની સંભાવના રહે છે. વરસાદની મોસમ હમણાં જ આવી છે, આવી સ્થિતિમાં કોરોનાની ત્રીજી લહેરની શક્યતાની સાથે ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા અને મેલેરિયાનો પડકાર પણ સામે છે.
ડોક્ટર સતપાલ કહે છે કે ગયા વર્ષે દેશભરમાં કુલ 39419 કેસ નોંધાયા હતા, જે વર્ષ 2019 ની સરખામણીએ ઘણા ઓછા હતા, પરંતુ 2015 પછી પણ આ સૌથી ઓછા કેસ હતા. જો કે, તે આંકડાઓને જોતા, એ પણ અનુમાન લગાવવું શક્ય છે કે ગયા વર્ષે કોરોનાને કારણે થયેલા લોકડાઉન અને તમામ કોવિડ-સુસંગત વર્તનને કારણે લોકોએ સ્વચ્છતા પર વિશેષ ધ્યાન આપ્યું હતું. તેઓ કહે છે કે ગયા વર્ષે લોકો રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને તકેદારી વધારવાના પગલા લેવા ઉપરાંત માત્ર કોરોના વિશે જ નહીં પણ કોઈ પણ રોગ વિશે સજાગ હતા. સરકાર દ્વારા પણ લોકોને સતત જાગૃત કરવામાં આવી રહી હતી, જેની અસર મચ્છરજન્ય રોગોને ઘટાડવાની હતી.
જો કે, જો આપણે આ વર્ષ વિશે વાત કરીએ, તો તે પાછલા વર્ષ કરતા અલગ છે. હજી કોઈ લોકડાઉન નથી, લોકો પહેલા કરતા સાવચેતી રાખવામાં પણ સરળતા લાવી રહ્યાં છે, પછી ભલે તે કોવિડ અથવા અન્ય રોગની વાત હોય. આ વર્ષે 1 મે સુધી દેશમાં 6837 ડેન્ગ્યુના કેસ નોંધાયા છે, જે પાછલા વર્ષોની તુલનામાં ખૂબ ઓછા છે, પરંતુ ગત વર્ષની તુલનામાં દિલ્હીમાં ડેન્ગ્યુના દર્દીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો છે.
એનસીડીસીના હાલના ડિરેક્ટર ડો.સુજિતકુમાર સિંઘ કહે છે કે જાન્યુઆરીથી મે 2021 દરમિયાન દિલ્હીમાં આ વર્ષે ડેન્ગ્યુના 29 દર્દીઓ નોંધાયા છે, જે છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. દક્ષિણ દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના વેક્ટર બોર્ન ડિસીઝ અંગેના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે 2020 માં ડેન્ગ્યુના કેસ મે સુધી 19 હતા. 2019 માં 11 અને 2018 માં 22 કેસ નોંધાયા હતા. આવી સ્થિતિમાં, તે નિશ્ચિત છે કે આ વખતે દિલ્હીમાં સંખ્યામાં વધારો થયો છે. ડો.સુજિત કહે છે કે કોરોના રોગચાળો હોવાથી ચોક્કસપણે તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે, પરંતુ ડેન્ગ્યુ અથવા મેલેરિયા જેવા રોગો પર પણ ધ્યાન આપવું જરૂરી છે, નહીં તો તે મુશ્કેલી વધી શકે છે. આ માટે શહેરોમાં એકઠા થયેલા પાણીને દૂર કરવા તેમજ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ગંદકીમાં જન્મેલા મચ્છરોને મારવા પગલાં લેવા જોઈએ.
તે જ સમયે ડોક્ટર સતપાલ કહે છે કે, કોરોનાની પ્રથમ અને બીજી લહેર દરમિયાન, દિલ્હીની કેટલીક ખાનગી હોસ્પિટલોમાં, આવા દર્દીઓ સામે આવ્યા હતા, જેમને કોરોના પણ હતો અને ડેન્ગ્યુનો ચેપ પણ લાગ્યો હતો. આવા કેસો ખૂબ જટિલ બન્યા હતા અને આવા દર્દીઓની સારવાર ફક્ત હોસ્પિટલમાં જ શક્ય છે. આવી સ્થિતિમાં ડેન્ગ્યુ અને કોરોના મિશ્રણને કોઈ પણ રીતે મંજૂરી ન આપવી એ પણ એક મોટો પડકાર છે.
તે જ સમયે, ભારત સરકારના રાષ્ટ્રીય વેક્ટર બોર્ન ડિસીઝ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ (એનવીબીડીસીપી) સાથે સંકળાયેલા નિષ્ણાત કહે છે કે, ભારતના શહેરી વિસ્તારોમાં ડેન્ગ્યુનું જોખમ છે જ્યારે મેલેરિયા ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં વધુ છે. દેશના દક્ષિણ રાજ્યો અને ઉત્તર-મધ્ય ભારતમાં પણ ડેન્ગ્યુના સૌથી વધુ કેસ છે. આ જ કારણ છે કે શહેરોમાં, ઘરના વાસણોમાં ભરેલા કૂલર, એસી અથવા સ્વચ્છ પાણીમાં ઉગેલા લાર્વાને દૂર કરવા વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે.