શું તમને ડેરી ઉત્પાદનોથી એલર્જી છે ? તો જાણો કે તમે દૂધના ઉત્પાદનોને બદલે શું ઉપયોગ કરી શકો છો

લેક્ટોઝ એ એક કુદરતી સુગર છે, જે કેટલાક લોકો દ્વારા પચાવવામાં આવે છે અને કેટલાક લોકો તેને પચાવી શકતા નથી. લેક્ટોઝ સામાન્ય રીતે દહીં, દૂધ અને ચીઝ જેવા ડેરી ઉત્પાદનોમાં જોવા મળે છે. જ્યારે લેક્ટોઝ નાના આંતરડામાં લેક્ટોઝ એન્ઝાઇમ્સ દ્વારા ખંડિત ન થાય ત્યારે તમને લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ થાય છે. તે એક પ્રકારનો પાચક વિકાર છે જે લેક્ટેઝ એન્ઝાઇમની ઉણપને કારણે થાય છે. એક ન્યુટ્રિશનિસ્ટના કેહવા મુજબ ડેરી ઉત્પાદનોમાં લેક્ટોઝ એ મુખ્ય કાર્બોહાઇડ્રેટ છે. જે પેટનું ફૂલવું અને ડાયરિયાની સમસ્યાનું કારણ બની શકે છે. આ દિવસોમાં લેક્ટોઝનું સેવન એકદમ સામાન્ય બની ગયું છે અને લેક્ટોઝ મુક્ત ખોરાક ખાવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આનો અર્થ એ છે કે તમારા આહારમાં ડેરી ઉત્પાદનો શામેલ ન હોવા જોઈએ.

જાણો નિષ્ણાતો શું કહે છે ?

ન્યુટ્રિશનિસ્ટએ જણાવ્યું છે કે બાળકોને સ્તનપાન પછી દૂધને પચાવવા માટે આ એન્ઝાઇમની જરૂર હોય છે. પરંતુ સમય જતાં શરીરમાં ઉત્પન્ન થતાં એન્ઝાઇમનું પ્રમાણ ઘટી શકે છે. આ કારણ છે કે જેમ જેમ ઉંમર વધે છે, લોકો વિવિધ પ્રકારનાં ખોરાક લે છે અને દૂધ પર તેમની નિર્ભરતા ઓછી થાય છે, જે લેક્ટોઝમાં ધીમે ધીમે ઘટાડા તરફ દોરી જાય છે. આ પ્રકારના લેક્ટોઝ એશિયન, આફ્રિકન અને હિસ્પૈનિક મૂળના લોકોમાં વધુ જોવા મળે છે. આંતરડાના રોગો જેવા કે આઇબીસ (ચીડિયાપણું આંતરડા સિંડ્રોમ), ઓપરેશન અથવા નાના આંતરડામાં ઇજા પણ લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ લાવી શકે છે. કેટલીકવાર લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસનો બીજો પ્રકાર હોઈ શકે છે, જેને વિકાસલક્ષી લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે બાળક અકાળ જન્મ લે છે ત્યારે આવું થાય છે. આ કારણ છે કે ગર્ભમાં લેક્ટોઝના નિર્માણની પ્રક્રિયા મોડી શરૂ થાય છે એટલે કે સગર્ભાવસ્થાના 34 અઠવાડિયા પછી શરુ થાય છે.

કેવી રીતે જાણવું કે તમે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ છો કે નહીં ?

લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસની સ્થિતિમાં તમારે તમારા આહારમાં કયા પ્રકારનાં પરિવર્તન લાવવા તે તેના પર નિર્ભર છે કે તમે લેક્ટોઝ પ્રત્યે કેટલા
સેંસિટિવ છો. કેટલાક લોકો તેમના ખોરાકમાં હાજર લેક્ટોઝને કોઈ સમસ્યા વગર પચાવતા હોય છે, પરંતુ કેટલાક લોકોમાં તેમાં થોડી માત્રામાં પણ અગવડતાના સંકેતો દેખાવા લાગે છે. જો તમે તે શોધવા માંગો છો કે તમે શું ખાઈ શકો અને શું ન ખાય શકો, તો ધીમે ધીમે તમારા આહારમાં નવા ખોરાક ઉમેરો. એક સાથે દરેક વસ્તુનું સેવન ન કરો. આ રીતે, જો તમે કોઈ વિશેષ ખાદ્ય ચીજો વિશે સેંસિટિવ છો, તો તે તત્વો પેદા કરનારી કોઈ પણ સમસ્યાને ઓળખવામાં સમર્થ હશે. જો તમે અથવા તમારું બાળક લેક્ટોઝ પ્રત્યે ખૂબ સેંસિટિવ છો, તો તમારા ડાયેટિશિયન સાથે વાત કરો કે તમારે શું ખાવું જોઈએ અને શું ન ખાવું જોઈએ.

લેક્ટોઝના સ્ત્રોતો

લેક્ટોઝનો મુખ્ય સ્રોત દૂધ છે, તેમાં ગાય, બકરી અને ઘેટાંનું દૂધ હોઈ શકે છે. તમારા શરીરમાં લેક્ટોઝનું સેવન કેટલું ગંભીર છે તેના આધારે તમે તમારા આહારમાં દૂધની માત્રામાં વધારો અથવા ઘટાડો કરી શકો છો.

– તમે ચા, કોફીમાં દૂધ લઈ શકો છો, પરંતુ તેને કોઈ ખોરાક સાથે લેવાનું ટાળો.

– કેટલાક એવા પદાર્થો પણ છે જેમાં દૂધનો સમાવેશ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારે આ વસ્તુઓ લેવાનું ટાળવું જોઈએ. જેમ કે દૂધ ચોકલેટમાં જોવા મળે છે, તેથી તેને માત્ર થોડી માત્રામાં લો.

– આ સિવાય ક્રીમ, પનીર, દહીં, આઈસ્ક્રીમ અને માખણ જેવા દૂધના ઉત્પાદનોમાં પણ લેક્ટોઝ હોય છે અને જો તમને લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ હોય તો તેનું સેવન ટાળો. પરંતુ જે પદાર્થોમાં લેક્ટોઝનું સ્તર ઓછું હોય છે, તમે તેને સરળતાથી લઈ શકો છો.

આ ચીજોમાં લેક્ટોઝ શામેલ છે

•  સલાડ ક્રીમ, સલાડ ડ્રેસિંગ અને માયોનિસ
•  બિસ્કીટ
•  ચોકલેટ
•  બોયલ્ડ સ્વીટ્સ
•  કેક
•  કોઈ ખાસ પ્રકારની બ્રેડ
•  કેટલાક સવારના નાસ્તામાં અનાજ
•  ઇન્સ્ટન્ટ બટાટા અને ઇન્સ્ટન્ટ સૂપ

આ રીતે શોધો કે ખોરાકમાં લેક્ટોઝ છે કે નહીં

જો કે લેક્ટોઝ ફૂડ લેબલ પર અલગથી દર્શાવવામાં આવતું નથી, તમારે દૂધ, દહીં, ચીઝ, માખણ અને ક્રીમ તપાસવાની જરૂર છે કે તેમાં
લેક્ટોઝ છે કે નહીં. કેટલીકવાર ફૂડ લેબલ્સમાં લેક્ટીક એસિડ, સોડિયમ લેક્ટેટ અને કોકો માખણ હોય છે, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે તે
લેક્ટોઝ છે. જો તમે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ છો, તો તમે તેનું સેવન કરી શકો છો. કેટલીક દવાઓમાં લેક્ટોઝ થોડી માત્રામાં હોય છે, પરંતુ
મોટાભાગના લોકોમાં લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસના લક્ષણોનું કારણ નથી. પરંતુ જો તમે વિવિધ પ્રકારની દવાઓ લો છો, તો તમારા માટે
લેક્ટોઝનું સેવન ખૂબ ગંભીર છે, તેનું સેવન કરવાથી તમારી સમસ્યા વધી શકે છે.

ડેરી ઉત્પાદનો વિકલ્પ

બજારમાં ઘણા લેક્ટોઝ ફ્રી ડેરી ઉત્પાદનો પણ ઉપલબ્ધ છે, જે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ લોકો માટે યોગ્ય છે. તેમાં ડેરી ઉત્પાદનોમાં જોવા
મળતા સમાન વિટામિન અને ખનિજો પણ હોય છે. આ ઉપરાંત, એક એન્ઝાઇમ લેક્ટોઝ પણ અલગથી હાજર છે, જે શરીરમાં શોષાય
છે તે લેક્ટોઝને પચાવવામાં મદદગાર છે. જો તમને લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસની સમસ્યા છે, તો તમને ડેરી ઉત્પાદનો લેવાથી પ્રતિબંધિ કરવામાં આવશે, પરંતુ ડેરી ઉત્પાદનો શરીર માટે પર્યાપ્ત માનવામાં આવે છે. તેથી, તમે કેટલીક અન્ય ખાદ્ય ચીજોનો વપરાશ કરી શકો છો, જેને ડેરી ઉત્પાદનોના પેટા ઉત્પાદનો માનવામાં આવે છે. જેવા-

•  સોયા દહીં અને ચીઝ
•  નાળિયેર સાથે દહીં અને ચીઝ
•  બદામનું દૂધ, દહીં અને ચીઝ
•  ચોખા દૂધ
•  ઓટ દૂધ
•  હેઝલનટ દૂધ
•  ડેરી ફ્રી અથવા કડક શાકાહારી માટે યોગ્ય લેબલવાળા ખોરાક
•  કેરોબ બાર

કેમ કેલ્શિયમ જરૂરી છે ?

કેલ્શિયમ ડેરી ઉત્પાદનોમાં જોવા મળે છે, તે આપણા શરીર માટે ખૂબ મહત્વનું છે, તેના અભાવને લીધે, આપણે ઘણી સમસ્યાનો સામનો કરવો પડી શકે છે. જાણો કેલ્શિયમ શા માટે આપણા શરીર માટે મહત્વપૂર્ણ છે

– મજબૂત હાડકાં અને દાંત બનાવવા માટે

– સ્નાયુઓની સંકોચનશીલતાને નિયંત્રિત કરવા

– લોહી ગંઠાઈ જવાથી રોકવા માટે

આ કેલ્શિયમની ઉણપને પૂર્ણ કરશે

જો તમને લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસની સમસ્યા છો, તો તમે ડેરી ઉત્પાદનોનો વપરાશ કરી શકતા નથી. આનાથી તમે કેલ્શિયમની ઉણપ અનુભવી શકો છો. આવી સ્થિતિમાં, તમે કેલ્શિયમની ઉણપને પૂર્ણ કરવા માટે આ ચીજોનું સેવન કરી શકો છો.

– લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી જેવા કે કોબી, બ્રોકોલી અને ભીંડા

– સોયાબીન

– બદામ

– બ્રેડ અને અન્ય કોઈપણ ફોર્ટિફાઇડ લોટથી બનેલો ખોરાક

આ સિવાય તમે તમારા હાડકાંના આરોગ્ય માટે કેલ્શિયમ અને વિટામિન-ડીની સપ્લિમેન્ટ્સ પણ લઈ શકો છો. તમે તમારા ડાયેટિશિયન
પાસેથી જાણીને પ્રવાહી ટીપાં, ગોળીઓ અથવા કેપ્સ્યુલ્સ પણ લઈ શકો છો, આ લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ હોય છે.

આ કાળજી રાખજો

– બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકોમાં ખાવા-પીવાના કેટલાક નિયમો સમાન હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, લેક્ટોઝ ફ્રી ફોર્મ્યુલા દૂધ, લેક્ટોઝ
ઇન્ટરલેન્સના બાળકોને આપી શકાય છે.

– 6 મહિનાથી ઓછી ઉંમરના શિશુને સોયા ફોર્મ્યુલા ન આપો, કારણ કે તેમાં હોર્મોન્સ હોય છે જે સ્તનપાન પર આધારીત શિશુના
શારિરીક અને જાતીય વિકાસને અવરોધે છે.

– સ્તનપાન પર આધારિત શિશુને લેક્ટોઝ સબ્સિટ્યૂટ ડ્રોપ્સથી ફાયદો થઈ શકે છે, જેથી તેમનું શરીર માતાના દૂધને સરળતાથી પચાવી
શકે.

– ભલે તમે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ હો, તો પણ તમે તમારા બાળકને સ્તનપાન કરાવી શકો છો. આ કરવાથી તમારા બાળકને લેક્ટોઝ
ઇન્ટોલરેંસ થવાનું જોખમ નહીં થાય.

– દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનો સિવાય, લેક્ટોઝ ઘણા ખોરાક અને પીણામાં પણ મળી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરેંસ
છો, તો તમારા ડાયટિશિયનને મળો અને તમારો આહાર ચાર્ટ બનાવો. ડાયેટિશિયન તમને કહેશે કે તમે શું ખાઈ શકો છો અને શું નહીં.

અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.

વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.

નોંધ –

આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.

આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!

આપના સહકારની આશા સહ,

ટીમ હેલ્થ ગુજરાત