9 જેટલી વિદેશી NGO પર કેન્દ્રની લાલ આંખ, ભારતમાં પૈસા મોકલતા પહેલા લેવી પડશે મહત્વની મંજૂરી
મોદી સરકારના એક મોટા નિર્ણયમાં 9 જેટલી વિદેશી NGO ને સીધું ફંડ મોકલવા પર પ્રતિબંધ કરી દેવાયો છે, આ મામલે સરકારના આદેશ અનુસાર સંબંધિત સરકારી અધિકારીની પરવાનગીને સૌથી પહેલા મેળવી લેવાની જરુરી બનાવી દેવામાં આવી છે.
કેન્દ્ર સરકારાના સંબંધિત અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, જે કંપનીઓએ FCRA (ફોરેન કોન્ટ્રીબ્યુશન રેગ્યુલેશન એક્ટ) દસ્તાવેજોમાં ઉલ્લેખિત સિવાયના હેતુઓ માટે ભંડોળ મોકલ્યું છે તેમને પૂર્વ-સંદર્ભ શ્રેણી હેઠળ મૂકવામાં આવ્યા છે. આ એક નિયમિત પ્રક્રિયાનો ભાગ છે.
ભારતમાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કામ માટે ભંડોળ પૂરું પાડતી ઓછામાં ઓછી નવ વિદેશી બિનસરકારી સંસ્થાઓ (NGO) ને સરકારે સંબંધિત અધિકારીઓની પરવાનગી વગર દેશમાં ભંડોળ મોકલવાનું બંધ કરી દીધું છે. ગૃહ મંત્રાલયે આ એનજીઓને વિદેશી યોગદાન નિયમન અધિનિયમ 2010 ની જોગવાઈઓ હેઠળ ‘પૂર્વ સંદર્ભ શ્રેણી’ માં મૂક્યા છે અને બેંકો માટે આ વિદેશી સંસ્થાઓ તરફથી આવતા નાણાં અંગે સંબંધિત અધિકારીઓને જાણ કરવી ફરજિયાત બનાવવામાં આવી છે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે આમાંથી ત્રણ એનજીઓ અમેરિકાની છે, બે ઓસ્ટ્રેલિયાની છે અને ચાર બ્રિટનની છે. તેમણે કહ્યું કે આ એનજીઓ મોટાભાગે પર્યાવરણીય મુદ્દાઓ સાથે જોડાયેલા કામ માટે નાણાં મોકલે છે.
તેમાં અમેરિકન સંસ્થા ઓમિડયાર નેટવર્કનો સમાવેશ થાય છે, જે ઇબેના સ્થાપક પિયર ઓમિડયાર દ્વારા સમર્થિત છે, અને ભારત, સ્ટારડસ્ટ અને હ્યુમનિટી યુનાઇટેડના પ્રદેશોમાં સામાજિક અસર ભંડોળમાં સામેલ છે. આમાં યુરોપિયન ક્લાઇમેટ ફાઉન્ડેશનનો સમાવેશ થાય છે; યુકે સ્થિત ફ્રીડમ ફંડ, ચિલ્ડ્રન્સ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફંડ ફાઉન્ડેશન, લોડ્સ ફાઉન્ડેશન અને લેગેટમ ફંડ, ઓસ્ટ્રેલિયા સ્થિત વોક ફ્રી ફાઉન્ડેશન , અને મિન્ડેરુ જેવી સંસ્થાઓ સામેલ છે. આ સંદર્ભે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા 1 જુલાઈના રોજ તમામ બેંકોને એક પરિપત્ર મોકલવામાં આવ્યો હતો.
ગૃહ મંત્રાલયને જાણ કરવી જરૂરી
આરબીઆઈએ નિર્દેશ આપ્યો છે કે આ દાતા એજન્સીઓ દ્વારા ભારતમાં કોઈપણ એનજીઓ/સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ/સંગઠનો/વ્યક્તિઓ માટે ભંડોળના પ્રવાહને ગૃહ મંત્રાલયના ધ્યાન પર લાવવો જોઈએ, જેથી ખાતામાં ભંડોળ જમા કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવે. પરિપત્ર અનુસાર, આવા ભંડોળ મંજૂરી વગર ખાતામાં જમા કરાવી શકાતા નથી. કોવિડ -19 ને કારણે બાકી રહેલા ઘણા ઓડિટ પૂર્ણ થઈ ગયા છે. FCRA (ફોરેન કોન્ટ્રીબ્યુશન રેગ્યુલેશન એક્ટ) દસ્તાવેજોમાં ઉલ્લેખિત સિવાયના હેતુઓ માટે ભંડોળ મોકલનાર કંપનીઓને ભૂતપૂર્વ સંદર્ભ શ્રેણી હેઠળ મૂકવામાં આવી છે. તે નિયમિત પ્રક્રિયાનો એક ભાગ છે.
નિયમોમાં કડકાઈ
વર્ષોથી, સરકારે ગ્રીનપીસ, એમ્નેસ્ટી ઇન્ટરનેશનલ, હ્યુમન રાઇટ્સ વોચ, કોમ્પેશન ઇન્ટરનેશનલ અને ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશન સહિત અનેક આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સામે કાર્યવાહી કરી છે. એમ્નેસ્ટી અને ગ્રીનપીસે પણ ભારતમાં તેમની કામગીરી બંધ કરી દીધી છે. FCRA ના નિયમો સપ્ટેમ્બરમાં વધુ કડક કરવામાં આવ્યા હતા. ચોક્કસ ધાર્મિક, શૈક્ષણિક, આર્થિક, સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક પ્રવૃત્તિઓ સાથેના કોઈપણ જોડાણ માટે હવે વિદેશી યોગદાન મેળવવા અથવા તેનો ઉપયોગ કરતા પહેલા MHA તરફથી FCRA નોંધણી અથવા અગાઉના સંદર્ભની જરૂર છે.
