પિતુ પક્ષનું હિન્દુ ધર્મમાં વિશેષ સ્થાન છે. પિત્રુ પક્ષને શ્રાદ્ધ પણ કહેવામાં આવે છે. શ્રાદ્ધના દિવસોમાં પિંડદાન, તર્પણ અને શ્રાદ્ધ કર્મ આપણા પૂર્વજો માટે કરવામાં આવે છે, જેથી તેમની આત્માને સંતોષ મળે. એવું કહેવાય છે કે આ દિવસોમાં પૂર્વજો પૃથ્વી પર આવે છે અને જો તેમનું શ્રાદ્ધ યોગ્ય રીતે કરવામાં ન આવે તો તેમનો આત્મા અસંતોષિત રહે છે અને તેઓ ગુસ્સે થઈને તેમના વંશજોને શાપ આપીને પાછા જાય છે. આ વર્ષે પિતૃ પક્ષ 20 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થઈ રહ્યા છે અને 6 ઓક્ટોબરે અશ્વિન અમાવસ્યા શ્રાદ્ધનો અંત થશે.
શ્રાદ્ધ કરવાથી વ્યક્તિને પિતૃ દોષની અનુભૂતિ થતી નથી. એટલું જ નહીં, પરિવારમાં પ્રગતિ થાય છે અને પૂર્વજોના આશીર્વાદને કારણે વંશમાં વધારો થાય છે. એવું કહેવાય છે કે શ્રાદ્ધ સમયે પૂર્વજોને તેલ ચડાવવાથી, દાન કરવાથી શનિ અને કાલ સર્પ દોષનો નાશ થાય છે. જો શ્રાદ્ધ દરમિયાન દૂધ, તલ, તુલસી, સરસવ અને મધ ચડાવવામાં આવે તો જીવનમાં સંઘર્ષ દૂર થાય છે.
પિતૃ પક્ષમાં ઘણી માન્યતાઓ પ્રચલિત છે, તેમાંથી એક શ્રાદ્ધમાં વાળ કાપવાની છે. આની પાછળ ધાર્મિક માન્યતા એ છે કે શ્રાદ્ધના દિવસોમાં વાળ કાપવાનું એક રીતે સુંદર બનવા સાથે સંકળાયેલું છે. આ શોકનો સમય હોવાથી, વાળ, નખ વગેરે કાપવાની મનાઈ હોય છે. પરંતુ જ્યોતિષીઓના મતે ગ્રંથોમાં આવો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. આ એવી વાતો છે જે સાંભળવામાં આવે છે અથવા કોઈના અનુભવથી પ્રેરિત થાય છે, જે હવે એક પરંપરા બની ગઈ છે.
પિતૃ પક્ષના દિવસોમાં આ વસ્તુઓ ટાળો
કહેવાય છે કે પિતૃ પક્ષમાં ઘણી વસ્તુઓ ટાળવી જોઈએ.નહિતર પૂર્વજો ગુસ્સે થાય છે. આવી સ્થિતિમાં લસણ અને ડુંગળી ન ખાવાનું કહેવામાં આવે છે. આ વસ્તુઓ તામસિક ખોરાકમાં સમાવિષ્ટ છે. તેથી, પિત્રુ પક્ષ દરમિયાન ડુંગળી અને લસણ ટાળો. આ સાથે, માંસ, માછલી અને આલ્કોહોલનું બિલકુલ સેવન ન કરો. આથી પિતૃઓ ગુસ્સે થાય છે.
એવું કહેવાય છે કે પિતૃપક્ષ દરમિયાન વાસી ખોરાક ન ખાવો જોઈએ. ખાસ કરીને જેને ભોજન કરાવો છો અને જે વ્યક્તિ ભોજન કરે છે, તેમને વાસી ખોરાક બિલકુલ ન ખાવો જોઈએ. ભોજનમાં મસૂરની દાળનો સમાવેશ ન કરો. એવું કહેવાય છે કે શ્રાદ્ધમાં કાચો ખોરાક જેમ કે મસૂર, રોટલી, ચોખા વગેરે આ ખાવા જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં તમે દહીં વડા અને કચોરી જેવી ચીજો બનાવવા માટે અડદ અને મગની દાળનો ઉપયોગ કરી શકો છો, પરંતુ શ્રાદ્ધ દરમિયાન કોઈ પણ પ્રકારની કાચી દાળનો ઉપયોગ ન કરો.
પિત્રુ પક્ષ દરમિયાન બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કરવું જોઈએ. પતિ -પત્નીએ થોડો સંયમ રાખવો જોઈએ. કહેવાય છે કે શ્રાદ્ધના દિવસોમાં પૂર્વજો આપણા ઘરમાં હોય છે. આ કિસ્સામાં, સંયમ રાખવો જરૂરી છે. ઘરમાં શાંતિ રાખો, નિરાશા અને ઝઘડાથી દૂર રહો.