નરેન્દ્ર મોદીના સત્તાના 20 વર્ષ, જાણો ગુજરાતના CMથી દેશના PM સુધીની સફર

પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 7 ઓક્ટોબર 2021 ના રોજ જાહેર જીવનમાં 20 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે. આ 20 વર્ષમાં, તેઓ 12 વર્ષથી વધુ સમય માટે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી હતા અને હવે 7 વર્ષથી વધુ સમય માટે દેશના વડાપ્રધાન છે. તે તારીખ 7 ઓક્ટોબર 2001 હતી જ્યારે નરેન્દ્ર દામોદરદાસ મોદીએ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હતા. ત્યારથી, પીએમ મોદી બંધારણીય પદ કાયમ છે. આ સમયગાળામાં તેમણે એક પણ ચૂંટણી હારી નથી.

ભૂતપૂર્વ યુએસ સ્ટેટ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ કોન્ડોલીઝા રાઇસનું એક પ્રખ્યાત વાક્ય છે કે,’There’s no greater challenge and there is no greater honor than to be in public service’ એટલે કે ‘આનાથી મોટો કોઈ પડકાર નથી અને જાહેર સેવાથી મોટુ કોઈ સન્માન નથી. “આ નિવેદન પીએમ મોદીના સંદર્ભમાં સારી રીતે બંધબેસે છે. જાહેર સેવામાં, તેમણે વ્યક્તિગતથી વહીવટી જીવન સુધી ઘણા પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, તેથી આ સમય દરમિયાન તેમને જનતા તરફથી અપાર પ્રેમ મળ્યો.

સોશિયલ મીડિયા પર ટોચના પ્લેયર

આજે પીએમ મોદી સોશિયલ મીડિયાના ટોચના પ્લેયર છે. ટ્વિટર-ફેસબુક પર તેમના ફોલોઅર્સ ઘણા દેશોની વસ્તી કરતા વધારે છે. થોડા વર્ષો પહેલા જ્યારે તેમણે હમણાં જ સંકેત આપ્યો હતો કે તેઓ મહિલા દિવસ પહેલા સોશિયલ મીડિયા છોડવાનું વિચારી રહ્યા છે, ત્યારે હંગામો મચી ગયો હતો. પીએમ મોદી એક અદ્ભુત કમ્યૂનિકેટર છે, તેઓ જાણે છે કે લોકોનું ધ્યાન કેવી રીતે ખેંચવુ અને આ આધાર પર ભારતીય રાજકારણનું કેન્દ્રબિંદુ છે.

26 મે 2014 ના રોજ પીએમ તરીકે શપથ લેનારા નરેન્દ્ર મોદી 2692 દિવસો માટે શાસન કરી રહ્યા છે. મુખ્યમંત્રી પદની વાત કરીએ તો તેમણે 7 ઓક્ટોબર 2001 ના રોજ મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા અને 22 મે 2014 સુધી આ પદ પર રહ્યા. આ રીતે તેઓ સીએમ તરીકે 4607 દિવસ સુધી પદ પર રહ્યા.

હજુ પણ દેશના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નહેરુ, ઇન્દિરા ગાંધી અને ડો.મનમોહન સિંહનો કાર્યકાળ નરેન્દ્ર મોદીના વર્તમાન કાર્યકાળ કરતાં વધુ છે. નહેરુ કુલ 6130 દિવસો માટે દેશના પીએમ હતા. આ પછી ઈન્દિરા ગાંધીનો નંબર આવે છે, જે 5829 દિવસો માટે પીએમ હતા. ત્યારબાદ ત્રીજો નંબર ડ ડો.મનમોહન સિંહનો છે, જે 3656 દિવસો માટે પીએમ હતા.

આ 20 વર્ષોમાં પીએમ મોદીની સફર વિશે વાત કરતા પહેલા, તેમના રાજકારણમાં પ્રવેશની ચર્ચા કરવી જરૂરી છે. જ્યારે સોશિયલ મીડિયામાં પીએમ મોદીની જૂની તસવીર દેખાય છે, ત્યારે મોદીની સાદગી જોઈને તેમના સમર્થકો અને વિવેચકો ચોક્કસપણે એટલું કહે છે કે આ તસવીરો ચોક્કસપણે એવું લાગે છે કે સમય મોદીની રાહ જોઈ રહ્યો હતો. અથવા મોદીનું ભાગ્ય સમયની રાહ જોઈ રહ્યુ હતુ.

80 અને 90 ના દાયકામાં નરેન્દ્ર મોદી ભાજપના સાધારણ નેતા હતા. સંઘ સાથે તેમનો પહેલેથી જ સંબંધ હતો. બે દિવસ પહેલા પીએમ મોદીએ લોકોને ગાંધીનગર ચૂંટણીમાં ભાજપની જીત માટે અભિનંદન આપ્યા હતા. 1987 માં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ ચૂંટણીમાં ભાજપની જીત માટે મોદીએ પોતે સ્ક્રિપ્ટ લખી હતી. તેમણે અહીં તેમની મેનેજમેન્ટ ક્ષમતાનો પરચો બતાવ્યો હતો અને પાર્ટીને વિજય અપાવ્યો હતો. તેમની કુશળતાએ પાર્ટીનું ધ્યાન ખેંચ્યું. વરિષ્ઠ નેતા લાલકૃષ્ણ અડવાણી 1986 માં પાર્ટી અધ્યક્ષ બન્યા હતા. અમદાવાદમાં આ વિજય પછી, 1987 માં, ભાજપે તેમને ગુજરાતના સંગઠન સચિવ બનાવ્યા.

ભાજપમાં મોદીનો ઉદય ચાલુ રહ્યો. તેમણે 1990 માં લાલકૃષ્ણ અડવાણીની રથયાત્રા અને 1991-92માં મુરલી મનોહર જોશીની એકતા યાત્રાને સફળ બનાવવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. આ યાત્રાઓ અને તેમનો અનુભવ મોદીને જન નેતા તરીકે આકાર આપવા માટે ખૂબ જ અસરકારક હતો.

ગુજરાતથી દિલ્હી

1995 ની ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં નરેન્દ્ર મોદીએ ફરી એકવાર તેમની મેનેજમેન્ટ કુશળતા બતાવી હતી. આ ચૂંટણીમાં પાર્ટીને જીત મળી, આ સાથે મોદીને ભાજપમાં પ્રમોટ કરવામાં આવ્યા અને તેમને રાષ્ટ્રીય સચિવ તરીકે દિલ્હી મોકલવામાં આવ્યા.

અહીં તેમને હરિયાણા અને હિમાચલ પ્રદેશમાં પાર્ટી પ્રવૃત્તિઓની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. 1998 માં ગુજરાતનું રાજકારણ ઝડપથી બદલાયું, ભાજપના મોટા નેતા શંકરસિંહ બઘેલા કોંગ્રેસમાં ગયા. રાજ્યમાં મધ્યસત્ર ચૂંટણીઓ યોજાઈ અને કેશુભાઈ પટેલ મુખ્યમંત્રી બન્યા. રાજ્યમાં કેશુભાઈ પટેલની સરકાર ચાલી રહી હતી કે જાન્યુઆરી 2001 માં ગુજરાતના ભુજમાં ભયંકર ભૂકંપ આવ્યો.

બીજી તરફ પીએમ મોદીએ જન ધન યોજના જેવી નવીનતા શરૂ કરી અને દેશની કરોડો વસ્તીના ખાતા ખોલાવ્યા અને તેમને બેન્કિંગ સિસ્ટમ સાથે જોડ્યા. અધિકારીઆંકડા અનુસાર, 41 કરોડ લોકોના જન ધન ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે. આ ખાતાઓના કારણે સરકારી યોજનાઓના લાભો સીધા લાભાર્થીઓના ખાતામાં પહોંચવા લાગ્યા.

આ આપત્તિનો સામનો કરતી વખતે સરકારની છબીને મોટું નુકસાન થયું. ભાજપનું નેતૃત્વ ગુજરાતની ચિંતામાં હતું. અટલ બિહારી વાજપેયી તે સમયે દેશના વડાપ્રધાન હતા. રાજ્યમાં આગામી વર્ષના અંતમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની હતી.

ભાજપના નેતૃત્વએ ગુજરાતનો મુખ્યમંત્રી ચહેરો બદલવાનો નિર્ણય લીધો હતો. જ્યારે યોગ્ય ચહેરાની શોધ કરવામાં આવી ત્યારે પક્ષની નજર નરેન્દ્ર મોદી તરફ ગઈ. હકીકતમાં, અગાઉ કેશુભાઈ પટેલે ગુજરાતના રાજકારણમાં નરેન્દ્ર મોદીને હાંસિયામાં ધકેલી દીધા હતા. ગુજરાત ભાજપમાં બળવો જેવી સ્થિતિ હતી. આ ઉથલપાથલમાં મોદી વર્ષ 2000 માં અમેરિકાની મુલાકાતે ગયા હતા.

2001 માં ગુજરાતના ભૂકંપ બાદ જ્યારે ભાજપે રાજ્યનું નેતૃત્વ બદલવાનો નિર્ણય કર્યો ત્યારે વાજપેયીએ મોદીને યાદ કર્યા. વરિષ્ઠ પત્રકાર વિજય ત્રિવેદી એક ઘટનાનો ઉલ્લેખ કરતા કહે છે. 1 ઓક્ટોબરની વાત છે, નરેન્દ્ર મોદી કેમેરામેનના અંતિમ સંસ્કારમાં હાજરી આપવા દિલ્હી આવ્યા હતા. ત્યારે જ તેમનો ફોન રણક્યો, જ્યારે નરેન્દ્ર મોદીએ ફોન ઉપાડ્યો, ત્યારે તેમને પીએમ અટલ બિહારી વાજપેયીને મળવાનું કહેવામાં આવ્યું.

નરેન્દ્ર મોદી જ્યારે અટલ બિહારી વાજપેયીને મળ્યા ત્યારે તેમને ગુજરાતની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. વાજપેયીએ મોદીના રાજકીય વંટોળનો અંત લાવ્યો. હકીકતમાં, આ ફોન કોલથી મોદીના સક્રિય રાજકારણમાં પ્રવેશનો માર્ગ ખુલ્યો હતો અને આ સાથે ભારતનું રાજકારણ વિદાયના તબક્કે પહોંચી ગયું હતું.

ગુજરાત રમખાણો અને રાજધર્મનું પાલન કરવાની સલાહ

7 ઓક્ટોબર 2001 ના રોજ નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા. ફેબ્રુઆરી 2002 માં ગોધરા ટ્રેન દુર્ઘટના બની ત્યારે મોદી ભૂજ ભૂકંપની અસરો સાથે કામ કરી રહ્યા હતા. આ પછી, ગુજરાત કોમી રમખાણોની આગમાં સળગી ગયું. ગુજરાતના રમખાણોએ દેશના સામાજિક માળખાને ઘણું નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું. આ રમખાણો બાદ તત્કાલીન વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીએ મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીને ‘રાજધર્મ’નું પાલન કરવાની સલાહ આપી હતી.

ગરવી ગુજરાતે USP બનાવી

ગુજરાત હિંસાની સખત ટીકાઓ, ન્યાયિક પ્રક્રિયામાંથી બહાર નીકળીને, મોદીએ પોતાના માટે અઘરા વહીવટકર્તાની છબી બનાવી. તેમણે રાજ્યમાં વીજળી, પીવાના પાણીની અછતની સમસ્યા હલ કરી. સાબરમતી નદીનું કાયાકલ્પ. ગુજરાતમાં રોકાણ આકર્ષવા માટે મોદીએ વાઈબ્રન્ટ ગુજરાત સમિટનું આયોજન કર્યું હતું.

તેઓ રાજ્યમાં રોકાણ વધારવામાં સફળ રહ્યા હતા. સીએમ મોદીએ અહીંથી જ ગુજરાત મોડેલનો ખ્યાલ રજૂ કર્યો. નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતની છબીને બ્રાન્ડનો આકાર આપ્યો હતો. તેમણે ગુજરાતના મોડેલને તેમના શાસનની સૌથી શક્તિશાળી યુએસપી બનાવી. ગુજરાતનું ગૌરવ (ગરવી ગુજરાત), ગુજરાતની સફળતાની ગાથા, નરેન્દ્ર મોદીએ ઉતારી હતી.

3 ચૂંટણી જીતીને ગાંધી પરિવારને પડકારવા માટેનો આધાર તૈયાર કર્યો

UPA-2 દરમિયાન, ગુજરાત મોડેલ એ સ્કેલ બન્યું કે જેના પર અન્ય રાજ્યોનો વિકાસ માપવામાં આવ્યો. ગુજરાત મોડેલની એટલી ચર્ચા થઈ કે 2014 ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં મોદી પીએમનો ચહેરો બનીને ઉભરી આવ્યા. 2009 માં ‘પીએમ ઇન વેઇટિંગ’ રહેલા અડવાણી નરેન્દ્ર મોદીના ઉદયથી નારાજ થઈ રહ્યા હતા, પરંતુ તેઓ તેમને રોકી શક્યા નહીં. 2002, 2007 અને 2012 માં ગુજરાતની ચૂંટણી જીતીને, મોદીએ કોંગ્રેસ અને ગાંધી પરિવાર માટે પ્રચંડ પડકારનો પાયો નાખ્યો હતો. 2013 માં ભાજપે મોદીને પીએમ પદના ઉમેદવાર જાહેર કર્યા હતા.

2014: જ્યારે સોશિયલ મીડિયા મોદીનું યુદ્ધનું મેદાન બન્યું

મે 2014 માં પીએમ મોદીએ ગુજરાતથી દિલ્હીની સનસનીખેજ રાજકીય સફર કરી હતી. તેમના નેતૃત્વમાં યોજાયેલી આ ચૂંટણીમાં ભાજપને પૂર્ણ બહુમતી મળી. કહેવાય છે કે આ ચૂંટણીમાં ભાજપનું ચૂંટણી પ્રતીક ભલે કમળ હોય, પરંતુ એકમાત્ર ચહેરો નરેન્દ્ર મોદી હતો. આ ચૂંટણી બૂથ પર લડવામાં આવી હતી, પરંતુ સોશિયલ મીડિયા પણ આ ચૂંટણીનું યુદ્ધનું મેદાન હતું. ભારતમાં આ પહેલી ચૂંટણી હતી જ્યાં ફેસબુક, ટ્વિટર અને વોટ્સએપ આટલા અસરકારક હતા. નરેન્દ્ર મોદી પોતાના ફાયદા માટે સોશિયલ મીડિયાને સામેલ કરવાની કુશળતાના માસ્ટર સાબિત થયા.

મોદી દિલ્હી આવતાની સાથે જ શાસનનું એક નવું સ્વરૂપ શરૂ થયું. જ્યારે પીએમ મોદીએ સત્તાને પોતાની મુઠ્ઠીમાં સીમિત કરી દીધી, ત્યારે તેમણે શાસનના પરિણામની જવાબદારી પણ તેમના માથા પર લીધી. તેમણે દેશનું સંચાલન કરતા ઘણા કાયદાઓનો ત્યાગ કર્યો. PMO માં નવી કાર્ય સંસ્કૃતિ વિકસાવી. ભાજપનું કહેવું છે કે પીએમ મોદીએ વિકાસ અને જનકલ્યાણ નીતિઓને પોતાનો આધાર બનાવ્યો.

પીએમ મોદીએ જન ધન યોજના જેવી નવીનતા શરૂ કરી અને દેશની કરોડો વસ્તીના ખાતા ખોલાવ્યા અને તેમને બેન્કિંગ સિસ્ટમ સાથે જોડ્યા. સરકારી ડેટા અનુસાર, 41 કરોડ લોકોના જન ધન ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે. આ ખાતાઓના કારણે સરકારી યોજનાઓના લાભો સીધા લાભાર્થીઓના ખાતામાં પહોંચવા લાગ્યા.

નોટબંધીની જાહેરાત

8 નવેમ્બર 2016 ના રોજ પીએમ મોદીએ નોટબંધીની જાહેરાત કરી અને 500 અને 1000 ની જૂની નોટોને ગેરકાયદેસર જાહેર કરી. તેના ઉદ્દેશો અને તેની સફળતાની ચર્ચા આજે પણ થાય છે, પરંતુ ભાજપનું કહેવું છે કે આ નિર્ણયથી દેશમાં કાળા નાણાથી ચાલતી અર્થવ્યવસ્થાની કમર તૂટી ગઈ.

20 વર્ષ એક લાંબો સમય હોય છે. જાહેર વહીવટકર્તા માટે એટલો સમય છે કે તેમની નીતિઓની ઝલક અને અસર સામાન્ય લોકોના જીવનમાં દેખાય છે. વડાપ્રધાનના કામની પણ સમીક્ષા આજ અરીસાંમાં કરવામાં આવે છે. પીએમ મોદીએ ઉજ્જવલા યોજનાની શરૂઆત કરી અને કરોડો મહિલાઓને રસોઈ ગેસ આપ્યો. ભાજપનો દાવો છે કે આ યોજના દ્વારા 8.70 કરોડ મહિલાઓને એલપીજી આપવામાં આવી છે.

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સમાજના સૌથી નીચલા વર્ગના લોકોને ધ્યાનમાં રાખીને તેમની યોજનાઓ ઘડી હતી. ભાજપનો દાવો છે કે દેશના કરોડો ગરીબ લોકોને સ્વચ્છતા અભિયાન, ઉજ્જવલા યોજના, મફત શૌચાલય યોજનાનો લાભ મળ્યો હતો. પીએમ મોદીએ લાલ કિલ્લાની દિવાલ પરથી શૌચાલયનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો અને ગરીબોના સન્માનની વાત કરી.

લોક કલ્યાણ યોજનાઓ મતોમાં રૂપાંતરિત

આ સિવાય પીએમ મોદીએ મુદ્રા યોજના, જન સુરક્ષા વીમા યોજના, ઉજાલા યોજના, યુપીઆઈ, પીએમ આવાસ યોજના, સૌભાગ્ય યોજના, આયુષ્માન ભારત અને પીએમ કિસાન જેવી યોજનાઓ શરૂ કરી છે. આ યોજનાઓના લાભાર્થી એ વિભાગ છે જે સામાન્ય રીતે હાંસિયા પર રહ્યો છે. આ સિવાય પીએમએ વર્ષ 2022 સુધીમાં ખેડૂતોની આવક બમણી કરવાનો લક્ષ્યાંક પણ નક્કી કર્યો છે.

આ યોજનાઓને કારણે નરેન્દ્ર મોદીએ ઘણાં મત મેળવ્યા. 2019 ની લોકસભા ચૂંટણી, યુપી વિધાનસભાની ચૂંટણી, બિહાર વિધાનસભાની ચૂંટણી, ઝારખંડ, હિમાચલ અને ઉત્તરાખંડની ચૂંટણીઓમાં, તેમણે આ કેટેગરીમાંથી એકીકૃત મત મેળવ્યા.

સ્વચ્છતા અંગે પીએમ મોદીની ખાસ વિનંતી કરવામાં આવી છે, તાજેતરમાં જ તેમણે દેશના શહેરોને કચરાના પહાડમાંથી મુક્ત કરવાની પહેલ શરૂ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે અને આમાં દરેકના સહકારને ધ્યાનમાં લીધી છે. થોડા વર્ષો પહેલા, જ્યારે પીએમ મોદી દક્ષિણ ભારતના એક શહેરમાં દરિયા કિનારે કચરો ઉપાડતા જોવા મળ્યા હતા, ત્યારે તેમણે દેશ -વિદેશના લોકોનું ધ્યાન ખેંચ્યું હતું.

અસભ્ય પાડોશીને સજા કરવી

ભાજપ અને પીએમ મોદીના સમર્થકો દલીલ કરે છે કે મોદી સરકારની મજબૂત નીતિઓએ ઘમંડી પાડોશી પાકિસ્તાનને સજા કરી છે, જેણે ભારત માટે ક્ષણે ક્ષણે સમસ્યાઓ ઉભી કરી છે. 2016 માં, જ્યારે ઉરી, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આતંકવાદી હુમલો થયો, ત્યારે ભારતે નિયંત્રણ રેખા પાર કરી અને પીઓકેમાં છુપાયેલા આતંકવાદીઓને મારવા માટે સર્જિકલ સ્ટ્રાઈક કરી અને તેમના ઠેકાણા તોડી નાખ્યા. ભાજપના સમર્થકોનું એમ પણ કહેવું છે કે જ્યારે ડોકલામનો મુદ્દો ચીન સાથે આવ્યો ત્યારે ભારત તેના સ્ટેન્ડ પર ઉભો રહ્યો, આ સિવાય સરકારે ગલવાન સંકટ દરમિયાન પણ ચીનને યોગ્ય જવાબ આપ્યો.

2019 ની ચૂંટણીમાં પુલવામા હુમલાથી રાષ્ટ્રવાદ ઉભો થયો

2019 ની લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા પાકિસ્તાને 14 ફેબ્રુઆરી 2019 ના રોજ જમ્મુ -કાશ્મીરના પુલવામામાં આતંકવાદી હુમલો કર્યો હતો. આ હુમલામાં અમારા 40 જવાન શહીદ થયા હતા. ભારત ગુસ્સાથી ઉકળ્યું. ભારતે ફરી એકવાર હટીને પગલું ભર્યું અને પાકિસ્તાનની સરહદમાં પ્રવેશ કર્યો અને બાલાકોટમાં આતંકવાદી સંગઠન જૈશ-એ-મોહમ્મદના ઠેકાણાઓનો નાશ કર્યો.

બમ્પર બહુમતી સાથે કમબેક

આ એપિસોડે 2019 ની ચૂંટણીનો માહોલ બદલી નાખ્યો. કોંગ્રેસ અને રાહુલ ગાંધી રાફેલ સોદામાં ભ્રષ્ટાચારનો મુદ્દો ઉઠાવીને સરકારને ઘેરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા, જ્યારે ભાજપ અને પીએમ મોદી રાષ્ટ્રવાદની લહેર પર સવાર હતા. જ્યારે પીએમ મોદીએ પોતાને દેશના ચોકીદાર ગણાવ્યા ત્યારે રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું – ચોકીદાર ચોર છે. પીએમ મોદીની ચૂંટણી પ્રચાર મશીનરીએ તેને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું. આ ચૂંટણીમાં મોદી ફરી બમ્પર બહુમતી સાથે ફરી સત્તા પર આવ્યા.

રામ મંદિર, 370, ત્રિપલ તલાક, અને CAA

નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સતત બીજી વખત સત્તા પર પરત ફર્યા બાદ ભાજપ આત્મવિશ્વાસથી ભરપૂર છે. પીએમ મોદીએ તેમની ટીમમાં તેમના વિશ્વાસુ અમિત શાહને સામેલ કર્યા છે. સાથોસાથ, મોદી-શાહની ટીમ એવા મુદ્દાઓની સારવારમાં સામેલ થઈ ગઈ જેની આસપાસ વર્ષોથી રાજકારણ ચાલી રહ્યું હતું.

પીએમ મોદીએ સત્તામાં આવતા જ જમ્મુ -કાશ્મીરને તેમના ટોચના એજન્ડામાં રાખ્યું. ભાજપે પહેલા મહેબૂબા મુફ્તીની સરકારને ટેકો પાછો ખેંચી લીધો, ત્યારબાદ તેણે કલમ 370 અને કલમ 35-A નાબૂદ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ તે વિભાગો હતા જેણે જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષાધિકારો આપ્યા હતા. ભાજપે તેમના ઘોષણાપત્રમાં તેમને ખતમ કરવાનું વચન આપ્યું હતું. 5 ઓગસ્ટ 2019 ના રોજ, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં અભૂતપૂર્વ સુરક્ષા વચ્ચે, કેન્દ્રએ સંસદમાં કાયદો પસાર કરીને આ વિભાગોને નાબૂદ કર્યા. રાજકીય પક્ષોને આઘાત લાગ્યો, કાશ્મીરના પક્ષોને આઘાત લાગ્યો. પરંતુ મોદીએ પોતાની પ્રતિબદ્ધતા પહેલા જ બતાવી દીધી હતી.

ભારતીય રાજકારણના અત્યંત સંવેદનશીલ મુદ્દાઓમાં સામેલ રામ જન્મભૂમિનો મુદ્દો વર્ષ 2019 માં મોદી સરકારના કાર્યકાળમાં ચરમસીમાએ પહોંચ્યો હતો. પીએમ મોદીએ ખુદ પોતાના હાથે રામ મંદિર નિર્માણ માટે શિલાન્યાસ કરીને રાજકીય સંદેશ આપ્યો હતો. ભાજપ આ મુદ્દે જ સત્તા પર આવ્યો. અટલ અને અડવાણીનું રામ મંદિરનું વચન પીએમ મોદીએ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન વાસ્તવિકતામાં પરિવર્તિત કર્યું.

નરેન્દ્ર મોદી હવે દરેક મુદ્દો પોતાના હાથમાં લઈ રહ્યા છે, જેના પર અગાઉની સરકાર ગમે તે કારણ હોય તો નિર્ણય લેવામાં ખચકાટ અનુભવી રહી છે. એ જ રીતે, મોદીએ ચોક્કસપણે ચૂંટણીની ગણતરીને ધ્યાનમાં રાખીને નિર્ણયો લીધા છે.

મોદી સરકારે સંસદમાં કાયદો બનાવ્યો અને મુસ્લિમ સમાજમાં પ્રચલિત ત્રિપલ તલાકની પ્રથાને ગેરકાયદે જાહેર કરી. બીજો મુદ્દો નાગરિકતા સુધારા કાયદાનો પણ હતો. આ કાયદા વિરુદ્ધ મુસ્લિમ સમુદાય દ્વારા મોટા પાયે પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું. દિલ્હીમાં શાહીન બાગનું ધરણા મહિનાઓ સુધી ચાલ્યું, પરંતુ સરકાર આ કાયદાને લઈને અડગ રહી.

વિપક્ષના પ્રશ્નો

આ સાત વર્ષમાં નરેન્દ્ર મોદી ભલે તેમના નિર્ણયોને તેમની સફળતા તરીકે વર્ણવતા હોય, પરંતુ વિપક્ષ તેમને સતત સવાલો પૂછી રહ્યા છે. આ પ્રશ્ન નોટબંધી અંગેનો છે, આ પ્રશ્ન રાફેલ સોદામાં કૌભાંડનો છે. વિપક્ષનો આ પ્રશ્ન દેશમાં મોબ લિંચિંગના જોડાણને લગતો રહ્યો છે, જેના વિશે તે આરોપ લગાવે છે કે સરકારની નીતિઓ આવી ઘટનાઓને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. જો વિપક્ષ ખેડૂતોના મુદ્દે સરકારને ઘેરી રહ્યો છે, તો તે રોજગાર, મોંઘવારી, ચીનની ભવ્યતા પર પીએમ મોદી પાસેથી જવાબ માગી રહ્યો છે.

નોકરીઓ ક્યાં છે, સરકાર મિલકતો વેચી રહી છે

નરેન્દ્ર મોદી પીએમ બનતા જ વિપક્ષના નિશાના પર આવી ગયા જ્યારે રાહુલ ગાંધીએ તેમને સૂટબૂટ કી સરકાર કહી. રાહુલ ગાંધી ખેડૂતોના મુદ્દા, લદ્દાખમાં ચીની આક્રમણ, મૂડીવાદીઓની તરફેણમાં દેશના હિતોનું બલિદાન જેવા મુદ્દાઓ પર પીએમ મોદીને ઘેરી રહ્યા છે. છેલ્લા 7 વર્ષમાં રાહુલ આ વાત સતત કહેતા આવ્યા છે કે નરેન્દ્ર મોદી ખેડૂતો અને ગરીબોના નહીં પણ મૂડીવાદીઓના હિતકારી છે.

રાહુલે સરકાર પર દેશની સુરક્ષામાં બેદરકારીનો આરોપ લગાવ્યો છે. રાહુલે કહ્યું છે કે કેન્દ્ર સરકાર લદ્દાખમાં ચીનને રોકવામાં નિષ્ફળ રહી છે. આ સિવાય રાહુલ ગાંધી નિયમિત સમયાંતરે નોકરીઓનો મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યા છે અને સરકારને પૂછી રહ્યા છે કે દેશની સંપત્તિ કોર્પોરેટરોને વેચતી સરકાર બેરોજગારોને નોકરી કેમ આપી શકતી નથી. રાહુલ સહિત તમામ વિપક્ષો મોટી જાહેર કંપનીઓના વિનિવેશની સરકારની મુદ્રીકરણ યોજનાનો પણ વિરોધ કરી રહ્યા છે અને તેને લાંબા સમય સુધી ભાડે આપી રહ્યા છે.

મમતા કા વાર

મમતા બેનર્જી બંગાળમાં ભાજપના દાવા પર શરૂઆતથી જ નરેન્દ્ર મોદી પર આક્રમક રહી. મમતા બેનર્જી ખેડૂતોમા મુદ્દા, કોરોના, નોકરીઓના મુદ્દે સતત કેન્દ્ર સાથે સંઘર્ષ કર્યો. પશ્ચિમ બંગાળની ચૂંટણીમાં વિજય બાદ મમતાનું વલણ વધુ આક્રમક બન્યું છે. મમતા બેનર્જીએ ચૂંટણીમાં બંગાળી ઓળખનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો અને કહ્યું કે ગુજરાતના લોકોને બંગાળમાં કોઈ કામ નથી. તે 2024 ની ચૂંટણી પહેલા એકત્ર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.

કોરોનાની બીજી લહેર

કોરોના રોગચાળો પીએમ મોદીની લોકપ્રિયતા પર ગ્રહણ તરીકે આવ્યો હતો.વિપક્ષે પ્રથમ લહેરમાં લોકડાઉનનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો અને બીજી લહેરમાં આરોગ્ય સેવાઓ મુદ્દો ઉઠાવ્યો અને પીએમ મોદીની સરકારને નિષ્ફળ ગણાવી હતી. લોકડાઉન દરમિયાન સેંકડો કિલોમીટર ચાલતા કામદારો, ભૂખથી પીડાતા બાળકો, અને આ વખતે સ્મશાનગૃહમાં અસહાય લોકોની તસવીરો, ઓક્સિજન માટે આક્રંદ કરતા લોકો, આ તસવીરોએ સરકારને ઘણી બદનામી આપી. વિપક્ષે સરકાર પર સીધો સવાલ ઉઠાવ્યો અને સરકારની નીતિઓ પર સવાલો ઉઠાવ્યા.

લિંચિંગ

લિંચિંગ મુદ્દે નરેન્દ્ર મોદી સરકાર પણ વિપક્ષના નિશાના પર હતી. વિપક્ષનો આરોપ છે કે અખલાકથી શરૂ થયેલી લિંચિંગની આ હલકી કૃત્ય વિવિધ રાજ્યોમાં અલગ અલગ નામે આવતી રહે છે. વિપક્ષ આરોપ લગાવે છે કે કેટલીકવાર પ્રતિબંધિત માંસ અને ક્યારેક પ્રાણીઓને લઈ જવાના નામે લોકોની હત્યા કરવામાં આવી રહી છે. વિપક્ષે કહ્યું છે કે સરકારે દેશમાં એવું વાતાવરણ ઉભું કર્યું છે કે લોકો કાયદો હાથમાં લઈ રહ્યા છે, તેઓ સિસ્ટમથી ડરતા નથી.

ખેડૂત આંદોલન

તાજેતરમાં, પીએમ મોદીના વિરોધમાં જે નવો વર્ગ બનાવવામાં આવ્યો છે તે ખેડૂતોનો છે. છેલ્લા 10 મહિનાથી ખેડૂતો નવા કૃષિ કાયદાઓને રદ કરવાની માંગણી કરી રહ્યા છે. ખેડૂતોનો આ વિરોધ પંજાબ, હરિયાણા, પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશમાં વધુ ઉગ્ર છે. આ પ્રદર્શન ઘણી વખત હિંસક બન્યું છે. ચૂંટણી પહેલા ખેડૂતોની કામગીરીને કારણે સરકારની ચિંતા વધી છે. જણાવી દઈએ કે પીએમ મોદીએ વર્ષ 2022 સુધીમાં ખેડૂતોની આવક બમણી કરવાની ખાતરી આપી છે, આ સિવાય દર વર્ષે સરકાર કિસાન સન્માન નિધિ હેઠળ કરોડો ખેડૂતોને ત્રણ હપ્તામાં 6 હજાર રૂપિયા આપે છે, આમ છતા ખેડૂતોની નારાજગી સરકાર માટે ચિંતાજનક છે.