કેમ શેષનાગ પર સુતેલા હોય છે ભગવાન વિષ્ણુ, કેમ એમને કહેવામાં આવે છે હરિ?

હિંદુ ધર્મમાં 33 કરોડ દેવી-દેવતાઓ છે. દરેક વ્યક્તિની તસવીરો અલગ-અલગ રીતે બનાવવામાં આવી છે, જેથી લોકો ઓળખી શકે કે તે કયા દેવતા છે. ભગવાન વિષ્ણુના ચિત્રમાં, તેઓ ક્ષીર સાગરમાં શેષ નાગની પથારી પર સૂતેલા બતાવવામાં આવ્યા છે. આ ચિત્રમાં શ્રી વિષ્ણુ ખૂબ જ શાંત મુદ્રામાં આરામથી સૂઈ રહ્યા છે. શાસ્ત્રોમાં ભગવાન વિષ્ણુને જગતના પાલનહાર કહેવામાં આવ્યા છે. તેમને વિશ્વના પિતા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

આવી સ્થિતિમાં ઘણી વખત મનમાં પ્રશ્ન આવે છે કે જેના પર આટલી મોટી જવાબદારીનો બોજ છે તે કાલરૂપી નાગ પર આવી શાંત મુદ્રામાં કેવી રીતે આરામ કરી શકે? વાસ્તવમાં, તમામ દેવી-દેવતાઓના ચિત્રો પણ લોકોને પ્રેરણા આપવા માટે છે, પરંતુ લોકો ઘણીવાર આ સમજી શકતા નથી. અહીં જાણો શા માટે ભગવાન વિષ્ણુને શેષનાગ પર આરામ કરતા બતાવવામાં આવ્યા છે.

વાત જાણે એમ છે કે ભગવાન વિષ્ણુનું આ ખૂબ જ શાંત સ્વરૂપ લોકોને ખરાબ સમયમાં સંયમ અને ધૈર્ય રાખવા અને મુશ્કેલીઓ પર નિયંત્રણ રાખવાની પ્રેરણા આપે છે. ભગવાન વિષ્ણુ, જે સમગ્ર સૃષ્ટિના નિર્દેશક છે, આટલી મોટી જવાબદારી હોવા છતાં, તેઓ ક્ષીર સાગરમાં કાલના નાગ પર શાંતિથી આરામ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, તેઓ ચિંતન કરતા જોવા મળે છે, જાણે કે તેઓ વિશ્વમાં ઉભી થતી તમામ સમસ્યાઓનું સમાધાન શોધી રહ્યા હોય. આ તસવીરમાં ક્ષીર સાગરને સુખનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે અને શેષનાગને કાલ એટલે કે દુ:ખનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, નારાયણનું આ સ્વરૂપ સમય, દુઃખ, આફતો અને ભયથી મુક્ત રહેવાની, દરેક પરિસ્થિતિમાં સમભાવની સ્થિતિમાં રહેવાની પ્રેરણા આપે છે.

જેમ સંસારને સંભાળવાની જવાબદારી નારાયણની છે, તેવી જ રીતે મનુષ્ય પણ દરેક ક્ષણે ફરજો અને જવાબદારીઓ સાથે જોડાયેલો છે. તેમાંથી, કૌટુંબિક, સામાજિક અને આર્થિક જવાબદારીઓ મહત્વપૂર્ણ છે. આ જવાબદારીઓ નિભાવતી વખતે તેના જીવનમાં અનેક સમસ્યાઓ અને પરેશાનીઓ આવે છે.

કાલરૂપી નાગની જેમ, ઘણી વખત આવી પરિસ્થિતિઓ વ્યક્તિ પર ખરાબ અસર કરે છે અને તેના કારણે તે તૂટી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં તેમણે નારાયણની પ્રતિમા જોઈને પ્રેરણા લેવી જોઈએ કે કેવી રીતે પ્રતિકૂળ સંજોગોમાં પણ તેઓ શાંત, સ્થિર, નિર્ભય અને શાંત ચિત્તે તેમના ધર્મનું પાલન કરે છે. સાપના પલંગ પર સૂવા છતાં તે ક્યારેય પરેશાન થતો નથી. તેવી જ રીતે વ્યક્તિએ પણ દરેક પરિસ્થિતિમાં શાંત રહીને પોતાનો ધર્મ નિભાવતો રહેવો જોઈએ.

ભગવાન વિષ્ણુને હરિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. હરિ એટલે હરનાર. જ્યારે પણ પૃથ્વી પર કોઈ સંકટ આવે છે, અથવા કોઈ વ્યક્તિ કોઈ મોટી મુશ્કેલીમાં આવીને ભગવાન વિષ્ણુને સાચા હૃદયથી યાદ કરે છે, ત્યારે ભગવાન તેના બધા દુ: ખ, વ્યથા અને પાપ દૂર કરી દે છે. આ કારણે તેમના ભક્તો તેમને પ્રેમથી શ્રીહરિ અને હરિના નામથી બોલાવે છે.