તહેવારો પહેલા થઈ આ ચીજો સસ્તી થઈ શકે છે, જાણો શું છે સરકારનો રાહત આપવાનો પ્રયાસ
વિશ્વમાં ભારત કઠોળનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક અને ગ્રાહક છે. એટલે જ તહેવારો પહેલા સામાન્ય માણસને રાહત આપવા માટે કેન્દ્ર સરકારે હવે ખાદ્ય તેલ પછી કઠોળને લગતું મોટું પગલું ભર્યું છે. ચાલો તેના વિશે બધું જાણીએ …સામાન્ય માણસને રાહત આપવા માટે, કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકારે 31 ડિસેમ્બર 2021 સુધી તુવેર-અડદની દાળનો ફ્રી આયાતનો સમયગાળો વધાર્યો છે. વાણિજ્ય મંત્રાલયની સૂચના અનુસાર, કસ્ટમ વિભાગ 31 મી ડિસેમ્બર, 2021 ના રોજ અથવા તે પહેલાં જારી કરાયેલા બિલ સાથે 31 જાન્યુઆરી, 2022 પછી આ માલની આયાત કન્સાઈમેન્ટને મંજૂરી આપશે નહીં. મંત્રાલયે નોટિસમાં જણાવ્યું હતું કે 2021-22 સમયગાળા માટે, પ્રતિબંધિત દાળ આયાત મંજૂરી માટે અરજી કરનારાઓ દ્વારા જમા કરાયેલી અરજી ફી પરત કરવાની પ્રક્રિયા નક્કી કરવામાં આવી છે.
કઠોળ અને તેલીબિયાંના મોટા ઉત્પાદક હોવા છતાં, ભારતે વિદેશમાંથી કઠોળની આયાત કરવી પડે છે. અહીં કઠોળના ઉત્પાદનની વાત કરીએ તો વર્ષ 2019-20માં તુવેર દાળ 38.90 મેટ્રિક ટન, અડદ દાળ 20.80 મેટ્રિક ટન, દાળ 11 મેટ્રિક ટન, મગની દાળ 25.10 મેટ્રિક ટન અને ચણાની દાળ 118 મેટ્રિક ટન હતી. તે જ વર્ષે, અન્ય દેશોમાંથી અનુક્રમે 4.50 MT, 3.12 MT, 8.54 MT, 0.69 MT અને 3.71 MT તુવેર, અડદ, મસૂર, મગ અને ચણાની આયાત કરવી પડી હતી.
તે જ સમયે, છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ 2020-21 ની વાત કરીએ તો, વર્ષ 2019-20 માં, તુવેર દાળ 38.80 મેટ્રિક ટન, અડદ દાળ 24.50 મેટ્રિક ટન, મસૂર દાળ 13.50 મેટ્રિક ટન, મગની દાળ 26.20 મેટ્રિક ટનનું ઉત્પાદન થયું હતું. જ્યારે તુવેર, અડદ, મસૂર, મગ અને ચણાની દાળ અનુક્રમે 4.40 MT, 3.21 MT, 11.01 MT, 0.52 MT અને 2.91 MT ની માત્રામાં આયાત કરવી પડી હતી.
ભારત કઠોળમાં મોટા ઉત્પાદક હોવા છતાં, કઠોળ ઓછો પડે છે – 5 વર્ષ પહેલા, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, જ્યારે કેન્દ્રીય કેબિનેટે મોઝામ્બિકમાંથી કઠોળની લાંબા ગાળાની આયાત પર એમઓયુને મંજૂરી આપી હતી, ત્યારે કહેવામાં આવ્યું હતું કે આગામી 5 વર્ષમાં આયાત બમણી થશે. ભારત વિશ્વમાં કઠોળનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક હોવા છતાં, દેશને તેની સ્થાનિક માંગને પહોંચી વળવા માટે દર વર્ષે લાખો ટન કઠોળની અછતનો સામનો કરવો પડે છે. ક્યારેક દુષ્કાળને કારણે અને ક્યારેક અન્ય કારણોસર ઘરેલુ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થયો છે. એટલા માટે સરકાર વિદેશથી માંગી રહી છે.
મસૂર – તુવેર અને અડદની દાળની મફત આયાતનો સમયગાળો 31 ડિસેમ્બર, 2021 સુધી લંબાવવામાં આવ્યો છે. આ વર્ષે મે મહિનામાં સરકારે આ કઠોળની આયાતને પ્રતિબંધિત મુક્તિની શ્રેણીમાં મૂકી હતી. પ્રતિબંધિત કેટેગરીમાં આવતા ઉત્પાદનો માટે, આયાતકારને આયાત કરવા માટે પરવાનગી અથવા લાયસન્સ લેવાની જરૂર છે. વિદેશ રાજ્યમંત્રી વી મુરલીધરણે જણાવ્યું હતું કે ભારતે તેની સ્થાનિક જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે માલાવી અને ભારતમાંથી કઠોળની આયાત કરવાનો નિર્ણય કર્યો છે. મોઝામ્બિક સાથે કરાર કર્યો છે. આ સિવાય કેટલાક અન્ય આફ્રિકન દેશો સાથે પણ કઠોળની આયાત અંગે વાતચીત ચાલી રહી છે. ભારત-આફ્રિકા એગ્રીકલ્ચર એન્ડ ફૂડ પ્રોસેસિંગ સમિટ 2021 ના ઉદ્ઘાટન સત્રને સંબોધતા તેમણે કહ્યું કે ભારત આફ્રિકા માટે ચોથો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે અને પાંચમો સૌથી મોટો રોકાણકાર બની ગયો છે. આફ્રિકામાં ભારતનું કુલ રોકાણ 70.7 અબજ ડોલર છે.
સરકારનું કહેવું છે કે ભારત આફ્રિકા સાથે આર્થિક અને વ્યાપારી સંબંધોને વધુ મજબૂત કરવા માટે શક્યતાઓ શોધી શકે છે. ત્યાં કઠોળની ખેતી કરી શકાય છે. ખાદ્ય સુરક્ષા ભારત અને આફ્રિકાને જોડે છે. ભારતે માનવીય સહાય સ્વરૂપે વિવિધ આફ્રિકન દેશોને $ 158 મિલિયનની ખાદ્ય સહાય પૂરી પાડી છે. તેમણે કહ્યું કે આફ્રિકા પાસે ઘણી જમીન છે જે તે વિવિધ ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન માટે ઉપલબ્ધ કરાવી શકે છે.
