વિશ્વનું એક માત્ર મંદિર જે ભગવાનના નામે નહીં પરંતુ તેને બનાવનાર કારીગરના નામે ઓળખાય છે

સામાન્ય રીતે મંદિરોના નામ તેમાં બેઠેલા દેવી-દેવતાઓના નામ પર રાખવામાં આવે છે, પરંતુ ભારતમાં એવું મંદિર છે, જેનું નામ કોઈ ભગવાનનું નામ નથી, પણ જેણે તેને બનાવ્યું છે તેના નામ પરથી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વિશ્વનું એકમાત્ર એવું મંદિર છે જેનું આ પ્રકારનું લક્ષણ છે. તે રામપ્પા મંદિર તરીકે પ્રખ્યાત છે, જે તેલંગાણાના મુલુગુ જિલ્લાના વેંકટપુર મંડળના પાલમપેટ ગામની એક ખીણમાં આવેલું છે. પાલમપેટ એક નાનું ગામ હોવા છતાં, તે સેંકડો વર્ષોથી આબાદ છે.

ભગવાન શિવ રામપ્પા મંદિરમાં બિરાજમાન છે, તેથી તે ‘રામલિંગેશ્વર મંદિર’ તરીકે પણ ઓળખાય છે. આ મંદિરના નિર્માણની વાર્તા ખૂબ જ રસપ્રદ છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે 1213 એડીમાં, આંધ્રપ્રદેશના કાકતિયા વંશના મહારાજા ગણપતિ દેવના મનમાં અચાનક શિવ મંદિર બનાવવાનો વિચાર આવ્યો. આ પછી તેણે તેના કારીગર રામપ્પાને આદેશ આપ્યો કે એવુ મંદિર બનાવો કે જે વર્ષો સુધી ટકી રહે.

રામપ્પાએ પણ તેમના રાજાની આજ્ઞાનું પાલન કર્યું અને તેમની કારીગરીથી એક ભવ્ય, સુંદર અને વિશાળ મંદિર બનાવ્યું. એવું કહેવામાં આવે છે કે તે મંદિર જોઈને રાજા એટલા ખુશ થયા કે તેણે તેનું નામ તે કારીગરના નામ પર રાખી દીધુ. 13મી સદીમાં ભારત આવેલા પ્રખ્યાત ઇટાલિયન વેપારી અને સંશોધક માર્કો પોલોએ આ મંદિરને ‘મંદિરોની ગેલેક્સીનો સૌથી તેજસ્વી તારો’ ગણાવ્યુ હતુ.

800 કરતાં વધુ વર્ષો પછી પણ, આ મંદિર હજી પહેલા જેટલું મજબૂત હતું. કેટલાક વર્ષો પહેલા, અચાનક લોકોના મનમાં આ સવાલ ઉભો થયો કે આ મંદિર આટલું જૂનું છે, તેમ છતાં તે કેમ તૂટતુ નથી, જ્યારે તેના પછી બનેલા ઘણા મંદિરો તૂટીને ખંડેરમાં ફેરવાયા છે. જ્યારે આ બાબત પુરાતત્વીય વિભાગ સુધી પહોંચી ત્યારે તે મંદિરની તપાસ માટે પાલમપેટ ગામ પહોંચી હતી. ઘણા પ્રયત્નો કર્યા પછી પણ તે રહસ્ય સમજી શક્યું નહીં કે આ મંદિર હજી સુધી આટલું મજબૂતીથી કેવી રીતે ઉભુ છે.

પુરાતત્ત્વ વિભાગના નિષ્ણાતોએ મંદિરની મજબૂતીનું રહસ્ય જાણવા પત્થરનો ટુકડો કાપી નાખ્યો, જેના પછી આશ્ચર્યજનક સત્ય બહાર આવ્યું. ખરેખર તે પથ્થર ખૂબ હલકો હતો અને જ્યારે તેને પાણીમાં નાખવામાં આવ્યો ત્યારે તે પાણીમાં ડૂબવાને બદલે તરતો રહ્યો. તે પછી જ મંદિરની શક્તિનું રહસ્ય જાણવા મળ્યું કે લગભગ તમામ પ્રાચીન મંદિરો તેમના ભારે પથ્થરોના વજનને કારણે તૂટી ગયા છે, પરંતુ તે ખૂબ જ હળવા પત્થરોથી બનાવવામાં આવ્યું છે, તેથી આ મંદિર તૂટતુ નથી.

હવે સૌથી મોટો સવાલ એ હતો કે આવા હલકા પત્થરો ક્યાંથી આવ્યા, કારણ કે આવા પથ્થરો આખા વિશ્વમાં ક્યાંય મળતા નથી, જે પાણીમાં તરતા રહે છે (રામ સેતુના પત્થરો સિવાય). તો શું રામપ્પાએ જાતે 800 વર્ષ પહેલાં આવા પત્થરો બનાવ્યાં હતાં? શું તેમની પાસે કોઈ તકનીક છે કે જે પત્થરોને એટલા પહલકા બનાવે કે તે પાણીમાં તરે? આ બધા પ્રશ્નો આજે પણ પ્રશ્નો છે, કેમ કે આજ સુધી કોઈ તેમના રહસ્યો જાણી શક્યું નથી.